Sot festohet Dita e Verës, historia e një feste të lashtë pagane

Më 14 mars, shqiptarët festojnë Ditën e Verës, një festë e lashtë pagane që shënon ardhjen e pranverës dhe ringjalljen e natyrës. Kjo ditë, e cila ka rrënjë të thella në traditën ilire, është një nga festat më të dashura, veçanërisht në Elbasan, ku vazhdon të ruhet me shumë gjallëri dhe entuziazëm.

Origjina dhe historia e Ditës së Verës

Dita e Verës ka origjinë të hershme pagane dhe lidhet me kultin e natyrës dhe të diellit, duke simbolizuar fundin e dimrit dhe ardhjen e stinës së ngrohtë. Mendohet se kjo festë buron nga besimet e lashta ilire, të cilat adhuronin natyrën dhe ciklet e saj.

Sipas gojëdhënave, në zonën e Elbasanit dikur nderohej Zana e Çermenikës, një perëndeshë e pyjeve dhe e natyrës, e cila simbolizonte frymën e pranverës dhe të jetës së re. Në këtë ditë, njerëzit dilnin nga shtëpitë për të festuar në natyrë, duke bërë ritin e zjarreve dhe duke ndarë ëmbëlsira të veçanta, si ballokumja, që është edhe simboli kulinar i festës.

Si festohet Dita e Verës?

Pavarësisht modernizimit, Dita e Verës ka ruajtur disa nga traditat e saj më të rëndësishme:

Ballokumja e Elbasanit. Ëmbëlsira tradicionale me miell misri, sheqer, gjalpë dhe vezë, e cila përgatitet posaçërisht për këtë festë.
Dalja në natyrë. Familjet dhe miqtë organizojnë piknike dhe festime në ajër të pastër për të përshëndetur ardhjen e pranverës.
Ritualet e fatit dhe mbarësis. Në të shkuarën, fëmijët vendosnin në duar verore, një lloj byzylyku me fije të bardha dhe të kuqe, të cilin më pas e varnin në degët e pemëve për të sjellë fat.
Koncerte dhe aktivitetet kulturore. Në qytete si Tirana dhe Elbasani, organizohen festivale, panaire dhe aktivitete artistike për të festuar këtë ditë.

Nga një festë lokale në një festë kombëtare

Dita e Verës ishte një festë tradicionale e kufizuar kryesisht në Elbasan deri në vitin 2004, kur u shpall festë zyrtare në mbarë Shqipërinë. Që atëherë, ajo festohet me entuziazëm në shumë qytete, duke u kthyer në një simbol të gëzimit dhe të rigjallërimit shpirtëror.

Pavarësisht se rrënjët e saj janë pagane, Dita e Verës mbetet një festë që bashkon njerëzit dhe i fton ata të mirëpresin pranverën me shpresë, dritë dhe pozitivitet. Në këtë ditë, shqiptarët ndajnë një mesazh universal: ardhja e pranverës nuk është vetëm një ndryshim i stinës, por edhe një rilindje shpirtërore për të gjithë.

Gëzuar Ditën e Verës!