Si ndikon në shëndetin tonë mendor një kohë e caktuar pa përqafime?

“Unë jetoj vetëm me qenin tim Staffordshire, i cili në javën e tetë të karantinës së parë, rrotulloi sytë si rezultat i përqafimit tim gjithnjë e më të ngushtë. Unë isha bërë një me divanin duke dëgjuar për Covidin dhe efektet e tij, para se të njoftohej karantina, duke kaluar tërë pranverën dhe verën pa ndonjë kontakt me njerëzit e tjerë. Më ka marrë malli për erën e rrobave të miqve të mi dhe flokët e nipit tim, por më shumë se gjithçka, më ka marrë malli për tokëzimin që vetëm trupi i njeriut mund ta prodhojë. Dhimbja për shkak të këtyre mendimeve shpesh më gjeti të papërgatitur. Nevoja për prekje ekziston nën horizontin e vetëdijes. Para lindjes, kur lëngu amniotik në mitër vërtitet përreth nesh dhe sistemi nervor fetal mund të ndajë trupin tonë nga ai i nënës sonë, e gjithë ndjenja jonë e vetvetes i ka rrënjët në kontakt. Trupi i njeriut ka krijuar të gjitha modelet e tij bazuar në prekjen që merr nga kujdestarët", thotë Dr. Katerina Fotopoulou, Profesore e Neuroshkencës Psikodinamike në University College London (UCL), ndërsa ka shtuar se ne jemi plotësisht të varur nga kujdestarët tanë për të përmbushur nevojat themelore të trupit tonë. Pak gjëra mund të arrihen pa prekur.

Nina Smith është 40 vjeç dhe jeton vetëm në jug të Londrës. Ajo përjetoi një shërim të zgjatur pas një dëmtimi në shtyllën kurrizore në 2018, i cili e detyroj që për një periudhë të gjatë pushimi në shtrat. Miqtë e saj e vizitonin atë, megjithatë nivelet e saj të dhimbjes e bënin të vështirë për prekje. Ajo besonte se kishte një parashikim të mirë se si të përgatitej për karantinën e parë.

“Mendova se dija ta menaxhoja, thotë ai përmes Zoom-it. Për shembull, e dija se sa e rreptë duhet të ishte rutina ime që të bëja shëtitje. Gjithmonë ndihemi pak më mirë kur vizitojmë ambiente të ndryshme. Sidoqoftë, pas gjashtë javësh, vendosmëria e saj filloi të shembet. Izolimi që po përjetoja tashmë më bëri më të prekshme nga sa prisja. Unë u përpoqa të mbaja një rutinë, por më pas fillova të qaja. Në një moment, paaftësia për të përqafuar dikë ishte vërtet torturuese. Nuk besoj se qeveria ka marrë në konsideratë ndikimin e karantinës së parë në njerëzit që jetojnë vetëm”.

“Si të rritur, mund të mos e kuptojmë rëndësinë e prekjes edhe kur ajo zhduket nga jeta jonë. Ne mund të fillojmë të kuptojmë se po na mungon diçka, por jo gjithmonë e kuptojmë se kjo është prekja”, thotë profesori Francis McGlone, një neuroshkencëtar në Universitetin John Moores në Liverpool dhe udhëheqës i kontaktit emocional. “Sidoqoftë, kur flasim për problemin e vetmisë, ne shpesh injorojmë të dukshmen: ajo që njerëzit e vetmuar nuk marrin është prekja”.

“Prekja ka një ndikim të madh në mirëqenien tonë psikologjike dhe fizike”, thotë profesor Robin Dunbar, një psikolog evolucionar në Universitetin e Oksfordit. “Me miqtë tanë të ngushtë dhe familjen, ne e prekim njëri-tjetrin më shumë sesa e kuptojmë”, tregon ai. Hulumtimi i Dunbar zbuloi se ne si të rritur kemi mesatarisht pesë miq, te të cilët mund të drejtohemi për të na ngushëlluar.

“Ne vëzhgojmë saktësisht të njëjtën gjë në primatët”, shton ai. “Edhe në grupe më të mëdha të shumë primatëve, grupe të përbërë prej pesë miqve më të mirë ekzistojnë në çdo shtresë, duke bërë rregullimin, e cila është dhe forma e prekjes s tyre shoqërore. Te primatët dhe njerëzit, këto koalicione të fuqishme veprojnë si një jastëk sigurie. Për çudi, nga 40,000 njerëz nga 112 vende të ndryshme që morën pjesë në një sondazh të kryer nga BBC dhe Muzeu Wellcome Collection në vitin 2020, tre fjalët më të zakonshme që ata përdorën për të përshkruar prekjen ishin: ngushëllim, ngrohtësi dhe dashuri ".

Ndërsa pandemia vazhdon, shumë prej nesh do të përpiqen të merren me stresin intensiv pa komoditetin e prekjes. Të gjithë kemi nevoja dhe kufij të ndryshëm (McGlone thotë se jo të gjithë vuajnë nga mungesa e prekjes. E vërteta është se nuk më pëlqen përqafimi dhe kjo e çmend gruan time), por mungesa totale e prekjes, sidomos kur emocionet janë të forta, bie në kontrast me planifikimin që na rregullon që nga mosha jonë para se të nisim të flasim.

“Prekja është një rregullator që mund të zbusë efektet e stresit dhe dhimbjes, si fizikisht ashtu edhe emocionalisht. Ne kemi parë në studimin tonë që mungesa e prekjes shoqërohet me stres më të madh”, thotë Dr. Fotopoulou. “Në periudha të stresi intensiv, siç është humbja e vendit të punës ose vajtimi, kontaktet me më shumë të tjerë na ndihmon t’i përballojmë më mirë situatat, veçanërisht duke zbutur efektet e kortizolit të hormonit të stresit. Edhe nëse jemi mësuar të mos prekemi shumë, pas një kohe vjen nevoja fizike, e cila nganjëherë përshkruhet si 'uria e lëkurës' ose 'uria e prekjes'".

Claire Birke, një mësuese nga Edinburgu, gjithashtu u ndie e njësoj: “Unë jam 37 vjeç dhe shumica e miqve të mi jetojnë me partnerët ose fëmijët e tyre”, thotë ajo. “Unë kurrë nuk jam ndjerë më e vetëdijshme për gjendjen time e të qenit e lirë, as për mungesën e një kontakti të ngushtë fizik në jetën time".

Numri i njerëzve që jetojnë vetëm në Mbretërinë e Bashkuar u rrit me 16% në 7.7 milion midis 1997 dhe 2017. Përqafimi shoqëror i cili erdhi me njoftimin e programit "flluska sociale", krijoi një ndjenjë shpëtimi.

Smithi, është një grua e re e cila bënë shoqëri me një çift që jetojnë së bashku dhe thotë se kjo e ka ndihmuar atë. Sidoqoftë ditët janë të gjata dhe miqtë e saj nuk janë nga ata tipa të cilëve u pëlqejnë prekjet.

Në situata stresit intensiv, ne mund të ndiejmë se trupi ynë mezi mund të përmbajë emocionin tonë nëse nuk ka askush tjetër përveç nesh nuk mund të na kuptojë.

Sidoqoftë, prekja nuk është vetëm një ndjenjë. Dy metrat katrorë të lëkurës sonë janë të mbushura me fije nervore të cilat njohin temperaturën, prekjen, kruajtjen, etj. Tani është e qartë se një grup fijesh të pranishme janë për të regjistruar prekjen e butë, ledhatuese: fijet somatosensore të adductorit (CT).

McGlone i ka studiuar ato që prej vitit 1995, kur këto të dhëna u zbuluan tek njerëzit. Këto neurone, të cilat gjenden në lëkurën e të gjithë gjitarëve socialë, transmetojnë sinjale të ngadalta elektrike në pjesët e përpunimit emocional të trurit. Ato luajnë një rol vendimtar në zhvillimin e trurit shoqëror dhe në aftësinë tonë për t'i bërë ballë stresit.

“Dendësia më e lartë e këtyre fijeve në të gjithë trupin gjendet në vende për të cilat nuk mund të kujdesemi vetë, siç janë shpatullat dhe shpina. Nëse ju pëlqen të masazhoni shpinën, kjo është për shkak se ka më shumë fije somatosensore ndodhen në këtë pikë”, thotë McGlone. Stimulimi i këtyre neuroneve çliron oksitocinën dhe dopaminën dhe ka një ndikim të drejtpërdrejtë në nivelet e kortizolit, të cilat rregullojnë gjendjen tonë shpirtërore.

Në vitin 2017, ekipi i Dr. Fotopoulou publikoi një studim që tregoi se edhe një përkëdhelje e butë, e ngadaltë nga një i huaj mund të zvogëlojë ndjenjat e përjashtimit shoqëror. Por në jetën tonë normale, ne nuk e përkëdhelim njëri-tjetrin gjatë gjithë kohës. "Jo, ju nuk kini nevojë për atë prekje gjithë ditën" thotë McGlone. Na duhet vetëm kjo lloj prekje, e butë por dhe me intervale.

Në momente të mungesës së prekjes, nuk ka asnjë që ta zëvendësoj me të vërtetë atë që marrim nga njerëzit e tjerë, megjithatë ka mënyra për t'u qetësuar. Laboratori i Dr. Fotopoulous së shpejti do të publikojë një studim, i cili u krye gjatë pandemisë dhe bazohet në teorinë se, në të njëjtën mënyrë që ne besojmë se mund të ndiejmë dhimbjen e të tjerëve, mund të jemi në gjendje të përjetojmë atë me kontakt indirekt.

Studiuesit kanë zbuluar se shikimi i një prekje (në TV ose në filma, për shembull), veçanërisht prekja sociale, ose përkëdheljet emocionale, mund të ofrojë disa përfitime. Kjo quhet një "prekje alternative", thotë Dr. Fotopoulou. “Truri kodifikon përvojat multisensore në shumë mënyra. Ne gjithashtu mund të "ndiejmë" dhimbjen dhe kënaqësitë e të tjerëve thjesht duke parë ata", thotë ai. Ky nuk është një zëvendësues i përhershëm ose i plotë, por është i pjesshëm.

Produkte si "batanijet e peshuara" mund të ndihmojnë ne këtë situatë. Smith thotë se: vendosja e një batanije të tillë në gjoks dhe shpatulla e bën atë të ndjehemi "shumë më të qetë", ndoshta duke iu referuar një nevoje instiktive për të stimuluar fijet aferente somatosensore. Ndërveprimi me përkëdhelje me kafshët është gjithashtu qetësues.

“Macja e fqinjit tim ka vendosur të jetojë me mua për gjysmën e ditës dhe ndjesia e të qënurit ulur në gjoksin tim, duke pastruar, është për mua shumë relaksuese”.

Dëshira për prekje është një sinjal se nevoja jonë primitive, nuk po plotësohet. Sidoqoftë, evolucioni është në anën tonë. Të gjithë shkencëtarët janë optimistë se, sa më shpejt që të mund të takohemi, do të adaptoheshim shpejt me njëri tjetrin.

Përgatiti Fon Ilia

Psikolog klinik- Mindfulness Coach

Publikim N.Allkja Biçaku