Për një mjedis mësimor të favorshëm për nxënësit me autizëm dhe ADHD

Një mjedis pa shpërqendrime dhe i strukturuar është më i favorshmi për të mësuarit dhe për sjelljen e fëmijëve që:

● shpërqendrohen lehtësisht

● kanë sfida vizuale-perceptuese (p.sh., mund të kenë probleme të vizualizojnë se ku duhet të ulen, ku është zona e tyre në dhomë, si të kalojnë nga pika A në pikën B)

● kanë vështirësi të kuptojnë se çfarë pritet kur jepen udhëzime verbale (të tilla si ato me vështirësi në përpunimin e gjuhës).

Këtu janë disa këshilla për ta mbajtur shtëpinë apo klasën tuaj pa shpërqendrime dhe të organizuar.

Përsëri, duke qenë se çdo individ është i ndryshëm, çdo strategji nuk do të funksionojë me çdo fëmijë. Mund t'ju duhet të provoni strategji të ndryshme për të parë se çfarë funksionon më mirë me fëmijën tuaj.

1. Mos i mbani materialet jashtë kur nuk janë në përdorim

Disa fëmijë, si ata me autizëm ose ADHD, mund të mbingarkohen ose të mbistimulohen kur paraqiten me shumë informacione vizuale dhe gjëra që mund të prekni, kështu që është e rëndësishme të reduktoni rrëmujën.

Mundohuni të keni një vend të caktuar për gjërat (p.sh. lodrat në një kosh, letrat dhe stilolapsat në një sirtar etj.). Nëse dëshironi që fëmija juaj të kryejë darkën ose detyrat e shtëpisë/klasës pa shpërqendrime, zhvendosni materialet shpërqendruese jashtë mjedisit ose mbajini në një kuti të mbyllur.

Nëse i keni kontejnerët në rafte (siç ndodh shpesh në klasa), mund të jetë e dobishme të varni një leckë mbi rafte, në mënyrë që fëmija juaj të mos shpërqendrohet nga koshat aktualë (p.sh. duke dashur të shkojë tek ata, të marrë materialet prej tyre etj.).

Këtu keni një shembull. Disa fëmijë mund t'ia dalin mirë me kazanët e organizuar si ata në raftin e librave në të majtë në imazhin e mësipërm. Meqenëse materialet hidhen në kosha, kjo mund të jetë e mjaftueshme për të mbajtur disa fëmijë që të mos shpërqendrohen ose stimulohen tepër nga sendet.

Fëmijë të tjerë mund të kenë nevojë që koshat të mbulohen tërësisht siç tregohet në raftin e librave në të djathtë (sipër). Mund ta mbuloni me një copë pëlhure apo letër.

Vendosni një orar që u lejon nxënësve të dinë se kur do t'i përdorin ato materiale dhe/ose jepni udhëzime specifike se kur mund të shkojnë nxënësit të marrin materiale nga koshat.

Për nxënësit që kanë vështirësi në leximin dhe/ose të kuptuarit e gjuhës verbale, përdorni fjalë dhe figura për të treguar se çfarë ka në kosha. Kjo do t'i ndihmojë nxënësit të identifikojnë se ku t'i marrin artikujt që u nevojiten dhe ku t'i vendosin sendet. Shihni një shembull më poshtë.

2. Minimizojeni atë që është në mure

Ndonjëherë fëmijët me autizëm ose ADHD shpërqendrohen lehtësisht nga të gjitha veprat e artit dhe dekorimet që shohin në klasë. Kjo në fakt mund të ndodhë me çdo fëmijë, jo vetëm me ata me ADHD ose autizëm.

Në një klasë është e vështirë t'i mbash të gjitha këto sende të mbuluara/jo të dukshme, sepse fëmijët që nuk shpërqendrohen lehtësisht nga ky lloj i të dhënave përfitojnë nga shikimi i veprave artistike dhe dekorimeve nëpër dhomë dhe nga qasja e hapur ndaj materialeve. Mundohuni të bëni kompromis në mënyrë që të përmbushni të gjitha nevojat e nxënësve.

Ju mund t'i mbani veprat e artit dhe dekorimet në një vend, si p.sh. në një tabelë buletini (me një vend të caktuar në dhomë), dhe jo në të gjithë dhomën. E njëjta gjë vlen edhe për materialet, siç tregohet në imazhet e rafteve të librave më poshtë.

Ulini nxënësit që shpërqendrohen ose stimulohen shumë lehtësisht larg tabelës së dekorimit.

3. Jepini klasës ose hapësirës mësimore zona të përcaktuara qartë

Kjo është më e zbatueshme për klasat që kanë stacione të ndryshme (p.sh. zona e leximit, zona e punës, zona e kompjuterit, zona e lojës etj.).

Mund të përdorni shirit, ndarës dhomash, qilim me ngjyra të ndryshme ose rafte librash për të ndarë zonat.

Këtu janë disa shembuj nga autismtank.blogspot.com të klasave me zona të përcaktuara qartë.

Nxënësit që shpërqendrohen lehtësisht, mbingarkohen nga të dhëna të tepërta, ose kanë vështirësi të kuptojnë konceptin e qëndrimit në një zonë të caktuar, shpesh përfitojnë nga ky lloj plani i dhomës apo klasës.

Gjithashtu, mund të përdorni figura dhe fjalë për të etiketuar zonat e ndryshme për t'i ndihmuar nxënësit të kujtojnë se për çfarë përdoret çdo seksion i dhomës.

4. Vendosni një orar, të shkruar dhe vizual.

Me një orar, nxënësit e dinë se kur do të përdorin zona të ndryshme dhe çfarë do të bëjnë gjatë gjithë ditës. Referojuni orarit ndërsa nxënësit tuaj kalojnë nëpër aktivitete të ndryshme.

Këtu është një shembull:

5. Disa fëmijë përfitojnë kur vendi i tyre specifik për të punuar, për të luajtur ose për të ngrënë, është i përcaktuar vizualisht.

Ka mënyra të ndryshme për të përcaktuar vizualisht një zonë. Për shembull, një fëmijë që ka vështirësi të qëndrojë në zonën e tij të caktuar në klasë mund të përfitojë nga shiriti në dysheme rreth vendit të tij, kështu që ai e di se ku pritet të jetë.

Është krejtësisht e pranueshme që të lejohen nxënësit që kanë nevojë të lëvizin, të ngrihen në këmbë ndërsa punojnë dhe madje të kenë pak hapësirë për të lëvizur rreth tavolinës/karriges së tyre, por ata ende duhet të kenë disa kufij.

Për shembull, mësuesi/ja mund të mos dëshirojë që ata të ecin nëpër klasë në çdo kohë, kështu që shiriti është një mënyrë për t'i mësuar se ku është zona e tyre.

Për të mos veçuar asnjë nxënës, pse nuk e bëni këtë për të gjithë? Kjo e bën të lehtë t'i drejtosh ose t'u tregosh se ku duhet të jenë kur dëshironi që ata të kthehen në hapësirën e tyre. Qilimat me sipërfaqe të vogël mund të përdoren gjithashtu në të njëjtën mënyrë.

Shikoni një shembull të shiritit në dysheme më poshtë:

Një mënyrë tjetër për të përcaktuar vizualisht hapësirën e një nxënësi është përdorimi i jastëkëve ose dyshekëve kur jeni ulur në tapet. Kjo i ndihmon ata të dinë se ku është vendi i tyre.

Për një opsion tjetër, disa qilima, si ato që mësuesit përdorin gjatë historisë, kanë shkronja, numra ose katrorë mbi to, të cilat mund të përdoren gjithashtu që nxënësit të njohin hapësirën e tyre (p.sh. "Brian, ulu në shkronjën A”).

Këtu është një shembull i përdorimit të dyshekëve për të përcaktuar pikat në dysheme.

Disa fëmijë përfitojnë nga vizualizimi i hapësirës së tyre të punës në tavolinën e tyre. Për shembull, nëse e keni klasën tuaj të rregulluar në mënyrë që fëmijët të ulen në një tavolinë në grupe me katër veta, disa fëmijë mund të kenë nevojë për një ndihmë vizuale për t'i ndihmuar ata të kuptojnë hapësirën e tyre të punës.

Ju mund të përdorni shirit për të përcaktuar hapësirën e punës në banka. Disa fëmijë me vështirësi në perceptimin vizual dhe në përpunimin gjuhësor kanë vështirësi në ndjekjen e udhëzimeve verbale të tilla si "mbani materialet tuaja në hapësirën tuaj" dhe përfitojnë nga një përkufizim vizual. Këtu është një shembull i përdorimit të shiritit për të ndihmuar fëmijët të kuptojnë hapësirën e tyre të punës:

Konsiderata shtesë për ngritjen e hapësirave të klasës ose mësimit për nxënësit me autizëm, ADHD ose nevoja të tjera.

Ky artikull kryesisht flet se si t'i mbani hapësirat të organizuara vizualisht dhe si të mbani në minimum shpërqendrimet vizuale. Disa gjëra të tjera që mund të dëshironi të merrni në konsideratë në klasën tuaj është një hapësirë e rehatshme për nxënësit për t'u çlodhur/qetësuar, siç është ajo e paraqitur në shembullin e mëposhtëm.

Ju mund të dëshironi të përfshini libra, një batanije të rehatshme dhe disa objekte qetësuese. Më poshtë keni një shembull, por ka shumë mënyra për të krijuar një kënd komod.

Nëse funksionon për konfigurimin e klasës suaj, ju gjithashtu mund të dëshironi të përfshini një seksion në dhomën tuaj që lejon lëvizjen. Artikujt mund të përfshijnë një top të qëndrueshëm ose një ndenjëse të lëkundur për t'u ulur.

Kjo zonë mund të përdoret si zonë për nxënësit që kanë nevojë për pushime të shpeshta gjatë lëvizjes gjatë gjithë ditës. Ju mund të inkorporoni edhe objekte ndijore/të lëvizshme në zonën e pushimit, ose t'i lejoni nxënësit të mbajnë sende të lëvizshme gjatë kohës së mësimit.

Nxënësit duhet të kenë udhëzime të qarta për mënyrën se si mund të përdoren këta artikuj, në mënyrë që të mos bëhen pengesë apo shpërqendrimi.

Mos harroni të mbani hapësirën tuaj të pushimit ose hapësirën e qetësimit në seksionet e tyre të klasës, në mënyrë që të jetë e lehtë për nxënësit të identifikojnë se ku janë.

Burimi: Klikoni këtu Klikoni këtu

Përgatiti: Era Baliu, gazetare përgjegjëse e Portalit Shkollor Albas për Kosovën