74-vjetori i Ditës së Bashkimit Evropian

Dita e Evropës festohet edhe në vendet që nuk janë ende pjesë e BE-së për të theksuar vlerat e këtij unioni, përhapjen e tyre në sistemin e edukimit. 9 maji festohet edhe në Shqipëri. Motoja e BE-së është “Të bashkuar në diversitet”.

Deklarata e 9 majit 1950 është data kur u hodh hapi i parë drejt krijimit të asaj që sot njihet si BE Bashkimi Evropian. Ministri i Jashtëm i Francës, Robert Shuman, lexoi për shtypin ndërkombëtar një deklaratë ku i bënte thirrje Francës, Gjermanisë dhe vendeve të tjera europiane për të bashkuar prodhimet e tyre të qymyrit dhe çelikut që do të ishte “themeli i pare konkret për një Federatë të ardhshme Evropiane”. Vendet të cilave u drejtohej thirrja kishin dalë të rrënuara materialisht dhe moralisht nga konfliktet me njëra tjetrën. Ajo që propozonte Schuman ishte krijimi i një institucioni europian mbi kombëtar, i cili do të administronte industrinë e prodhimit të qymyrit dhe çelikut, sektor i cili në atë kohë ishte baza e fuqisë ushtarake. Vite më vonë, në Samitin e Milanos në 1985, krerët e BE-së vendosën që data 9 maj të shpallej dhe festohej si “Dita e Europës”.

“Paqja botërore nuk mund të mbrohet pa përpjekje kreative në proporcion me rreziqet që e kërcënojnë atë. Kontributi që një Evropë e organizuar dhe aktive mund të sjellë për qytetërimin ndryshime, është i domosdoshëm për ruajtjen e marrëdhënieve paqësore. Në rolin e saj më shumë se 20 vjeçar si kampioni i një Evrope të bashkuar, qëllimi themelor i Francës ka qenë gjithmonë t’i shërbejë paqes.

Një Europë e bashkuar nuk u realizua dhe pasoja ishte lufta. Europa nuk do të krijohet menjëherë ose një plani të vetëm. Ajo do të ndërtohet me anë të arritjeve konkrete të cilat në radhë të parë do të krijojnë një solidaritet de facto. Bashkimi i kombeve të Evropës kërkon eliminimin e kundërshtive të vjetra midis Francës dhe Gjermanisë. Çdo veprim që do të ndërmerret, si fillim duhet të zgjidhë çështjen e këtyre dy vendeve. Me këtë synim qeveria franceze propozon që menjëherë të ndërmerren hapa në lidhje me një çështje vendimtare. Ajo propozon që gjithë prodhimi franko-gjerman i qymyrit dhe çelikut t’i nënshtrohet një Autoriteti të Lartë të përbashkët në kuadrin e një organizate të hapur për pjesëmarrje nga të gjithë vendet e tjera të Europës. Bashkimi i prodhimeve të qymyrit dhe çelikut duhet të mundësojë hedhjen e menjëhershme të themeleve të përbashkëta për zhvillim ekonomik si hapi i pare për një federatë evropiane dhe kjo do të ndryshojë fatin e atyre rajoneve të cilat i janë dedikuar për shumë kohë prodhimit të municioneve të luftës dhe në fund kanë rënë viktima të produkteve të veta. Menjëherë pas vendosjes së solidaritetit në prodhim do të bëhet e qartë që një luftë midis Francës dhe Gjermanisë bëhet jo vetëm e paimagjinueshme, por edhe materialisht e pamundur. Krijimi i kësaj njësie të fuqishme të prodhimit, e hapur ndaj pjesëmarrjes së çdo vendi dhe me qëllimin kryesor për t’i siguruar gjithë vendeve anëtare elementët bazë të prodhimit industrial në kushte të barabarta, do të hedhë themele të forta për bashkimin ekonomik të tyre. Ky prodhim do t’i ofrohet tërë botës pa dallime apo përjashtime, me qëllimin që të kontribuojë në rritjen e standardeve të jetesës dhe nxitjes së zhvillimit paqësor.

Në këtë mënyrë do të realizohet thjesht dhe shpejt ajo shkrirje e interesave që është e domosdoshme për themelimin e një sistemi të përbashkët ekonomik; ajo që mund të jetë fara e një komuniteti më të gjerë dhe më të thellë midis vendeve me histori të gjatë mosmarrëveshjesh dhe ndarjesh të përgjakshme. Duke shkrirë prodhimin bazë dhe duke i dhënë formë institucionale një Autoriteti të Lartë, vendimet e të cilit do të bind Francën, Gjermaninë dhe të tjera vende anëtare, ky propozim do të çojë drejt realizimit të themelit të parë konkret për një federatë evropiane të domosdoshme për ruajtjen e paqes. Për të nxitur realizimin e objektivave të përcaktuara, qeveria franceze është e gatshme të fillojë negociatat në bazat e mëposhtme: Detyra e këtij Autoriteti të Lartë do të jetë që në kohën më të shkurtër të mundshme të bëjë të mundur modernizimin e prodhimit dhe përmirësimin e cilësisë së tij ; furnizimin me qymyr dhe çelik të tregjeve franceze dhe gjermane dhe vendeve të tjera anëtare sipas dispozitave të njëjta; zhvillimin e përbashkët të eksporteve drejt vendeve të tjera; barazimin dhe përmirësimin e kushteve të jetesës së punëtorëve në këto industri. Për të arritur këto objektiva, duke filluar që nga kushtet shumë të vështira në të cilat kryhet prodhimi në vendet anëtare, propozohet të institucionalizohen disa masa transitore, si zbatimi i një plani të prodhimit dhe investimit, vendosja e makinerive që do të kompensojnë barazimin e çmimeve, dhe krijimi i një fondi për rindërtim për të thjeshtësuar racionalizimin e prodhimit. Lëvizja e qymyrit dhe çelikut midis vendeve anëtare do të liberalizohet menjëherë nga të gjitha taksat doganore dhe nuk do të ndikohet nga kuota transporti diferenciale. Në mënyrë graduale do të krijohen kushtet që do të bëjnë të mundur në mënyrë spontane një shpërndarje më racionale të prodhimit dhe në nivelet më të larta të produktivitetit.

Në kontrast me aleancat ndërkombëtare të cilat tentojnë të imponojnë praktika kufizuese në shpërndarjen dhe shfrytëzimin e tregjeve kombëtare duke ruajtur përfitime të larta, kjo organizatë do të sigurojë shkrirjen e tregjeve dhe përhapjen e prodhimit. Parimet dhe sipërmarrjet kryesore të përmendura më sipër do të jenë subjekti i një traktati midis Shteteve i cili më pas do t’u dorëzohet parlamenteve përkatëse për ratifikim. Bisedimet që nevojiten për të vendosur mbi detajet e aplikimeve do të ndërmerren me ndihmën e një ndërmjetësi të emëruar me marrëveshje nga të gjithë pjesëmarrësit. Ai do të marrë përsipër përgjegjësinë të kontrollojë nëse marrëveshjet janë conform parimeve të mësipërme, dhe në çdo rast problematik, ai do të vendosë se si do të zgjidhet çështja. Autoriteti i Lartë i përbashkët i ngarkuar me administrimin e skemës së propozuar do të përbëhet nga individë të pavarur të caktuar nga qeveritë, në nivele përfaqësimi të barabarta.

Një kryetar do të zgjidhet me marrëveshje midis të gjitha qeverive. Vendimet e Autoritetit do të jenë të detyrueshme për t’u zbatuar në Francë, Gjermani dhe vende të tjera anëtare. Gjithashtu do të sigurohen masat e duhura për procedura të apelimit kundër vendimeve të Autoritetit. Një përfaqësues i Kombeve të Bashkuara do të akreditohet pranë Autoritetit, dhe do të udhëzohet të raportojë publikun e Kombeve të Bashkuara dy herë në vit mbi punimet e organizatës, veçanërisht në lidhje me ruajtjen e objektivave. Institucioni i Autoritetit të Lartë nuk do të paragjykojë në asnjë mënyrë metodat e zotërimit të sipërmarrjeve. Vite më vonë, në Samitin e Milanos në 1985, krerët e BE-së vendosën që data 9 maj të shpallej dhe festohej si “Dita e Evropës”. Ajo është një nga simbolet e Evropës së Bashkuar. Parlamenti Evropian e njohu ditën e Evropës sërish më 9 maj, në vitin 2008.

Në mars 2015, në takimin e pestë "Takimi i Dialogut të Nivelit të Lartë" midis Shqipërisë dhe BE, Komisioneri i BE për Zgjerimin (Johannes Hahn) njoftoi Shqipërinë vendosjen e një date fillestare për negociatat e pranimit për të filluar ende të nevojshme që të plotësohen këto dy kushte:

• 1) Qeveria duhet të rihapë dialogun politik me opozitën parlamentare.

• 2) Shqipëria duhet të ofrojë reforma cilësore për të gjitha 5 fushat e identifikuara më herët, të cilat ende nuk janë plotësuar (administrata publike, sundimi i ligjit, korrupsioni, krimi i organizuar, të drejtat themelore.) Ky qëndrim zyrtar, u mbështet plotësisht nga Parlamenti Evropian përmes miratimit të një rezolute të komentuar në prill 2015, i cili në thelb u pajtua me të gjitha konkluzionet e nxjerra nga Raporti i Progresit të fundit të Komisionit 2014 për Shqipërinë. Kryeministri shqiptar theksoi se hapi i ardhshëm i qeverisë së tij do të ishte të paraqiste një raport të hollësishëm të përparimit mbi zbatimin e 5 reformave kyçe të Komisionit në vjeshtën e vitit 2015 dhe pastaj ai priste që negociatat e pranimit të fillojnë menjëherë pas përfundimit të 2015.

Parlamenti shqiptar miratoi amendamentet kushtetuese mbi reformat e drejtësisë më 22 korrik 2016. Shqipëria shpresonte të hapte negociatat e anëtarësimit deri në dhjetor 2016 Komisioni rekomandoi fillimin e negociatave më 9 nëntor 2016.

Megjithatë, më 26 nëntor, Gjermania njoftoi se do të vërë veton ndaj bisedimeve për pranimin deri në 2018.

Në fillim të vitit 2017, Parlamenti Europian paralajmëroi krerët e qeverisë se zgjedhjet parlamentare në qershor duhet të jenë "të lira dhe të drejta" përpara se negociatat të fillojnë të pranojnë vendin në Bashkim. Deputetët gjithashtu shprehën shqetësim për drejtësinë selektive të vendit, korrupsionin, gjatësinë e përgjithshme të proceseve gjyqësore dhe ndërhyrjen politike në hetimet dhe rastet gjyqësore, por njoftimi për shtyp i BE shprehu optimizëm: Është e rëndësishme që Shqipëria të mbajë momentin e reformës së sotme dhe ne duhet të Gati për ta mbështetur atë sa më shumë që është e mundur në këtë proces.

Në samitin e 24 Marsit 2020 u mor vendimi i hapjes së negociatave me Shqipërinë. Jemi ne vitin 2024 dhe jemi në rrugën e duhur me shpresë për të ardhur ditë më të mira për ccdo shqiptar në Shqipëri dhe në ccdo cep të globit ku jeton dhe punon shqiptari.

Punoi materialin: Florinda Palaj