Nistoret “ngatërrestare” të gjuhës shqipe

Shkarravit apo Zhgaravit?

Çlodh apo Shlodh?

Çbllokoj apo Zhbllokoj?

Si t’i shkruajmë saktë fjalët që fillojnë me nistoret “sh”, “zh” dhe “ç” ?

Na ndodh shumë herë që, teksa shkruajmë një fjalë që fillon me këto nistore, mendohemi për pak çaste se cila është forma e saktë e tyre, p.sh.: shkruhet “shthur” apo “çthur”,“çlodh” apo “shlodh”, “zhbëj” apo “çbëj”, “shngjyros” apo “çngjyros”?

Shumë herë ne gabojmë në shqiptimin ose në shkrimin e këtyre nistoreve (ose parashtesave), duke mos i njehsuar  ato me bashkëtingëlloren që ndiqen, kjo për efekt të lehtësisë të shqiptimit të tyre. Mirëpo këto nistore duhet të njësohen në përshtatje me natyrën e tingullit nistor të temës, së cilës i shtohet parashtesa.

Atëherë, të mbajmë mend!

1)     shkruhen me nistoren SH-, kur ajo ndiqet nga një temë që fillon me bashkëtingëllore të shurdhët (f, k, p, q, t, th etj.). Vetë SH-ja është e shurdhët, ndaj duhet të ndiqet po nga një bashkëtingëllore e shurdhët. Dhe kemi: shfajësoj, shfaq, shfaqje, shfaros, shfryj, shfrytëzoj; shkallmoj, shkarkoj, shkatërroj, shkëmbej, shkëput, shkombëtarizoj, shkreh, shkrep, shkrij, shkujdesem, shpalos, shpërdoroj, shpërndaj, shpjegoj, shprish, shpronësoj, shpyllëzoj; shqep, shqetësoj, shthur etj.

2)      shkruhen me nistoren ZH-, kur kjo ndiqet nga një temë që fillon me  bashkëtingëllore të zëshme (b, d, g, gj, v). Vetë ZH-ja është e zëshme, ndaj duhet të ndiqet po nga një bashkëtingëllore e zëshme. Atëherë kemi: zhbëj, zhbiroj, zhbllokoj, zhdëmtoj, zhdoganoj, zhdredh, (i, e) zhdrejtë, zhduk; zhgënjej, zhgërryej; zhgjakësohem, zhvat, zhvendos, zhvesh, zhvilloj, zhvleftësoj etj.

3)      Shkruhen me Ç-, kur kjo ndiqet nga një zanore ose nga një bashkëtingëllore e tingullt (l, ll, r, rr, m, n, nj, j). Atëherë kemi: çarmatos, çorganizoj, çorientoj, çliroj, çlodhem, çregjistroj, çrregulloj, çrrënjos, çmend, çmësohem, çnderoj, çngjyros, çnjerëzor, çjerr etj.

POR... KUJDES! Gjuha shqipe ka shumë rregulla, por po aq edhe përjashtime! Atëherë: shkruhen me SH- nistore fjalët: shmang, shlyej, shndërroj, shndrit (kur sipas rregullës duhet të shkruhen me ç) dhe ato që formohen prej tyre, për shkak të efektit të ngulitur.

(Përgatiti: Sevi (Lami) Agolli; Portali Shkollor)