Natasha Pepivani: Leximi me kuptim i gjuhës amtare, themel i suksesshëm për arsimimin e fëmijëve

Përgatiti: Nanila Allkja Biçaku

Në një botë ku informacioni dhe komunikimi zhvillohen me shpejtësi të jashtëzakonshme, leximi me kuptim është një aftësi jetësore për çdo individ, veçanërisht për fëmijët. Ky proces, që duhet të nisë që në moshën më të vogël, është çelësi i suksesit në mësimnxënie dhe mësimdhënie. Në këtë kontekst, dhe me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Gjuhës Amtare, e cila kremtohet më 21 shkurt, është e rëndësishme të theksojmë se ruajtja dhe zhvillimi i gjuhës amtare është po aq e rëndësishme sa edhe aftësia për të lexuar me kuptim.

Natasha Pepivani, një nga specialistet didakte të gjuhës shqipe dhe autore e shumë teksteve shkollore, e ka theksuar vazhdimisht rëndësinë e leximit me kuptim, që nga fazat më të hershme të mësimit.

Ajo ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm, prej dekadash, në krijimin dhe përmirësimin e teksteve shkollore dhe ka theksuar se është ky moment i hershëm kur fëmijët duhet të fillojnë të lexojnë me kuptim, që të mund të zhvillojnë aftësitë e tyre të të mësuarit në mënyrë të suksesshme.

Libri si element i domosdoshëm për fëmijët që nga lindja

Pepivani thekson se “leximi” nuk duhet të fillojë pas moshës 3 ose 4 vjeç, por duhet të fillojë që në momentet e para të jetës, edhe për fëmijët shumë të vegjël, pra për bebet. Sipas saj, "Albas ofron libra të cilët janë të plastifikuar, me format të vogël, që prindërit mund t’ua japin bebeve që në banjë." Këta libra janë të përshtatshëm për të njohur librin si një objekt të rëndësishëm që mund të bëhet pjesë e jetës së fëmijës që në moshën e sapolindur. "Ai siç dallon objektet e tjera, dallon edhe librin, dallon edhe figurat e librit dhe mësohet me librin," thotë Pepivani, duke nënvizuar rëndësinë që fëmijët ta shohin librin si një element jetësor që i shoqëron që nga dita e parë.

Rëndësia e leximit me kuptim në klasën e parë dhe të dytë

Kur fëmijët fillojnë të lexojnë, mësuesit duhet të jenë të vëmendshëm për mënyrën sesi ata e kuptojnë atë që lexojnë. Pepivani pohon se shumë herë fëmijët mund të lexojnë një tekst pa e kuptuar atë, duke përsëritur fjalët që kanë dëgjuar, por pa i kuptuar ato. Ky është një moment kritik që kërkon ndërhyrjen e mësuesit. "Kur ua lexon mësuesja pjesën, nxënësit kanë aftësinë që, atë që dëgjojnë ta regjistrojnë" thekson ajo.

Mësuesja duhet t’u shpjegojë nxënësve si të lexojnë fjalët dhe fjalitë, duke i udhëzuar ata që të lexojnë me kuptim.

“Për shembull, kur mësuesja vëren se nxënësi lexon vetëm atë që ka dëgjuar, duhet të ndërhyjë dhe t’i kërkojë të lexojë disa fjalë jashtë rendit të zakonshëm të fjalive, për t’i kërkuar më pas të lexojë fjalinë tërësisht. Kështu, ai do të lexojë me kuptim atë që po lexon”, tha Pepivani, duke theksuar pra se vetëm kur fëmijët kuptojnë atë që lexojnë, ata mund të kalojnë në përvetësimin e njohurive të reja.

Rëndësia e ripërsëritjes dhe konsolidimit të shprehisë së leximit

Një nga metodat e vjetra, e përdorur edhe sot, është ripërsëritja e fjalëve dhe fjalisë për të arritur automatizimin e leximit. Pepivani thekson se deri në klasën e tretë, mësuesit duhet të fokusohen fort në zhvillimin e leximit të rrjedhshëm dhe me kuptim. Ky proces është shumë i rëndësishëm për arritjen e suksesit të mëtejshëm, pasi kur një fëmijë arrin ta lexojë me kuptim, ai është i gatshëm të kalojë në leximin e lëndëve të tjera dhe të përvetësojë më shpejt njohuritë. "Derisa fëmijët të arrijnë klasën e tretë, ata duhet të kenë ngulitur mirë këtë proces të leximit me kuptim, sepse pas kësaj, ky proces duhet të jetë automatizuar," shpjegon ajo.

Filozofia e leximit dhe rëndësia e mësuesve

Për të arritur këtë, mësuesit kanë një rol të rëndësishëm. Ata duhet të jenë të kujdesshëm që të ndihmojnë fëmijët të kuptojnë çdo aspekt të leximit, duke u dhënë mundësi që të shprehin mendimet e tyre pas leximit. "Problemi në shkollë nuk është thjesht të flasë, por të lexojë e të flasë për atë që sapo e ka lexuar," thotë Pepivani, duke nënvizuar se mësuesi duhet t’i ndihmojë nxënësit të zhvillojnë aftësitë e tyre për të kuptuar dhe për t’u shprehur mbi atë që kanë lexuar. Ky është një aspekt i rëndësishëm për zhvillimin e aftësive të komunikimit dhe të menduarit kritik, dhe është gjithashtu një hap thelbësor për t’i ndihmuar ata të përvetësojnë më shpejt njohuri të reja.

Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare - Gjuha shqipe, pasuri që duhet ta ruajmë dhe zhvillojmë çdo ditë përmes leximit dhe mësimit me kuptim

Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare është një mundësi e shkëlqyer për të theksuar rëndësinë e ruajtjes dhe zhvillimit të gjuhës amtare, si dhe rëndësinë e mësimit të saj që nga mosha e hershme. Mësimi i gjuhës shqipe në shkolla dhe zhvillimi i leximit me kuptim është një hap i domosdoshëm për të siguruar ruajtjen e gjuhës dhe identitetit kulturor. Siç thekson Pepivani, "Fëmijët duhet të lexojnë çdo gjë vetë me kuptim. Sepse, ata mund t’i lexojnë germat, por nuk riprodhojnë kuptimin." Ky pohim nënvizon se gjuha është shumë më tepër se një mjet komunikimi – është një pasuri që e ruajmë dhe e zhvillojmë çdo ditë, përmes leximit dhe mësimit me kuptim.

Si përfundim mund të themi se, leximi me kuptim është një nga shtyllat kryesore për një edukim të suksesshëm dhe zhvillimin intelektual të fëmijëve. Nga moshat e hershme, fëmijët duhet të nisin të njohin librin dhe të lexojnë me kuptim, në mënyrë që të krijojnë një bazë të fortë për mësimet e ardhshme. Ky proces është thelbësor për arritjen e suksesit të mësimdhënies dhe mësimnxënies, dhe mësuesit kanë një rol kyç në ndihmën e fëmijëve për të zhvilluar këto aftësi jetësore. Siç thotë Pepivani, "Nxënësit nuk duhet të tregojnë, por të lexojnë," pasi vetëm në këtë mënyrë mund të sigurohet një arsimim i plotë dhe i suksesshëm.