Fiqiri Çifliku: Ndryshimet e reja në vendimin për transportin e nxënësve dhe punonjësve arsimor

Nga Fiqiri Çifliku, ekspert arsimi

Vendimi nr. 119, datë 1.3.2023, “Për përdorimin e fondeve publike për transportin e punonjësve arsimorë që punojnë dhe të nxënësve që mësojnë jashtë vendbanimit”, më në fund pësoi disa ndryshime, të cilat synojnë lehtësimin e qasjes në arsim për nxënësit dhe punonjësit që udhëtojnë larg vendbanimit. Këto ndryshime janë një hap i rëndësishëm për një sistem arsimor më të qasshëm dhe më të qëndrueshëm.

Kanë transport të garantuar të gjithë nxënësit e arsimit bazë publik që udhëtojnë mbi 2 km nga vendbanimi i përhershëm në shkollën më të afërt, çka redukton barrën financiare dhe rrit vijueshmërinë në mësim. Me këtë vendim hiqet pengesa që egzistonte për pagesën e transportit të nxënësve sipas vendimit të mëparshëm, i cili përcaktonte se përfitonin vetëm nxënësit që udhëtonin më shumë se 2 km nga një vendbanim në tjetrin. Tashmë nëse mungon transporti qytetas dhe nxënësit e kanë shkollën mbi 2 km larg, do të përfitojnë pagesë transporti, sipas vendimit duke i shtuar edhe një bonus prej 50%, mbi çmimin e përcaktuar.

Ky ndryshim mund të ndihmojë në uljen e hendekut mes nxënësve në zonat urbane dhe rurale, duke siguruar qasje të barabartë në edukim.

Kompensimi për transportin u jep mundësi më të mëdha edhe mësuesve për të punuar në zona të largëta, pa kosto të larta personale. Lehtësimi i kushteve mund të ndikojë pozitivisht në motivimin dhe qëndrueshmërinë e mësuesve në institucione larg vendbanimit të tyre.

Punonjësit arsimorë, të cilët janë punësuar në IAP-të publike të arsimit parauniveristar, kur punojnë jashtë qendrës urbane, në distancë nga vendbanimi i tyre mbi 50 km, dhe kthehen brenda ditës në vendbanim, përfitojnë fonde publike për mbulimin e shpenzimeve të transportit, sipas pikës 1 të këtij vendimi, si dhe përfitojnë kompensim mujor, sipas shkronjës “a”, të pikës 11, të vendimit nr. 425, datë 26.6.2024:

a) kur punojnë brenda rrethit të tyre, jashtë qendrës urbane, mbi 5 (pesë) kilometra larg vendbanimit/qendrës së punës dhe kthehen brenda ditës në vendbanimin e tyre, masa e kompensimit është 2 700 (dy mijë e shtatëqind) lekë në muaj;

Punonjësit arsimorë, të cilët janë punësuar në IAP-të publike, në distancë nga vendbanimi mbi 50 km, të cilët nuk kthehen brenda ditës në vendbanim, që nuk përfitojnë fonde publike për mbulimin e shpenzimeve të transportit, sipas këtij vendimi, përfitojnë kompensim mujor, sipas shkronjës “b”, të pikës 11, të vendimit nr. 425, datë 26.6.2024;

b) kur punojnë brenda rrethit të tyre, jashtë qendrës urbane, mbi 5 (pesë) kilometra larg vendbanimit/qendrës së punës, por nuk kthehen brenda ditës në vendbanimin e tyre, masa e kompensimit është 6 000 (gjashtë mijë) lekë në muaj.

Llogaritja e fondeve bazohet në numrin e ditëve mësimore dhe pagesat kryhen nga ZVAP-të, bazuar në të dhënat e dërguara nga drejtuesit e shkollave, paguajnë çdo muaj shpenzimet e transportit të nxënësve dhe të punonjësve arsimorë, nëpërmjet llogarive bankare, ose nëpërmjet shërbimit postar, vetëm për ato zona ku shërbimi bankar mungon apo është jo lehtësisht i aksesueshëm.

Pagesa nuk pengohet nga procedurat e prokurimit që kryen DRAP, pasi ZVAP vijojnë me pagesat deri në dërgimin e kontratës së nënshkruar nga DRAP-ja me operatorët ekonomikë për realizimin e shërbimit të transportit.

Për bashkitë, me të cilat ministria përgjegjëse për arsimin ka lidhur marrëveshje për kalimin e përgjegjësive në fushën e arsimit parauniversitar, sipas kohëzgjatjes së tyre, transporti për punonjësit arsimorë dhe fëmijët/nxënësit, sipas përcaktimeve të këtij vendimi, sigurohet nga bashkitë ku ndodhen institucionet arsimore parauniversitare, që shkojnë punonjësit arsimorë dhe fëmijët/nxënësit.

Potenciali për përmirësime të mëtejshme do të ketë nevojë për monitorimin e zbatimit të këtij vendimi jo vetëm tek ZVAP por edhe të bashkitë që do jenë përgjegjëse për mbulimin e këtij shërbimi që me gjasa do kalojë tërësisht pranë tyre në vijim. Njësitë e vetëqeverisjes vendore duhet të sigurojnë menaxhimin korrekt të fondeve dhe përfituesve. Vlerësimi periodik i impaktit mund të ndihmojë në rregullime të mëtejshme për të adresuar sfida specifike.