Shkenca e gjumit: Ëndërrimi, depresioni dhe si gjumi REM rregullon emocionet negative

Për gjysmëshekullin e kaluar, studiuesja e gjumit Rosalind D. Cartwright ka prodhuar disa nga veprat më bindëse dhe më me ndikim në këtë fushë, duke përfshirë shkencën moderne në rishikimin dhe zgjerimin e teorive të Frojdit dhe atyre të Jung-ut rreth rolit të gjumit dhe ëndrrave në jetët tona. Në The Twenty-four Hour Mind (Mendja njëzetekatërorëshe): The Role of Sleep and Dreaming in Our Emocional Lives (Roli i gjumit dhe ëndrrave në jetën tonë emocionale), Cartwright ofron një histori të hulumtimit të gjumit, duke zbuluar se sa larg kemi arritur në të kuptuarit e kësaj 1/3 jetike të jetës sonë dhe sa shumë mbetet ende jashtë zotërimit tonë.

Një aspekt veçanërisht tërheqës i hulumtimit të saj ka të bëjë me ëndrrën si një mekanizëm për rregullimin e emocioneve negative dhe marrëdhënien midis gjumit REM (gjumi me lëvizje të shpejta të syve) dhe depresionit:

Sa më i rëndë të jetë depresioni, aq më herët fillon REM-i i parë. Ndonjëherë fillon që në 45 minutat e parë të gjumit. Kjo do të thotë se cikli i parë i gjumit NREM i këtyre personave që flenë është rreth gjysma e gjatësisë së zakonshme të kohës. Ky REM i hershëm zëvendëson gjumin fillestar të thellë, i cili nuk rikuperohet plotësisht më vonë gjatë natës. Kjo zhvendosje e gjumit të parë të thellë shoqërohet me mungesë të rrjedhjes së zakonshme të hormonit të rritjes.

Koha e lëshimit më të madh të hormonit të rritjes (HGH) është në ciklin e parë të gjumit të thellë. Të depresionuarit kanë shumë pak SWS [gjumë me valë të ngadalta, Fazat 3 dhe 4 të ciklit të gjumit] dhe nuk kanë puls të madh të HGH-së; dhe përveç rritjes, HGH-ja lidhet edhe me riparimin fizik. Nëse nuk bëjmë gjumë mjaftueshëm të thellë, trupave tanë u duhet më shumë kohë për t'u shëruar dhe për t'u rritur. Mungesa e rritjes së madhe të HGH-së gjatë gjumit të parë të thellë vazhdon në shumë pacientë depresivë edhe kur ata nuk janë më në depresion. 

Periudha e parë e gjumit REM jo vetëm që fillon shumë herët gjatë natës te njerëzit që janë klinikisht në depresion, por shpesh është edhe anormalisht e gjatë. Në vend të 10 minutave të zakonshme, ky REM mund të zgjasë dy herë më shumë. Lëvizjet e syve gjithashtu janë jonormale - ose shumë të rralla ose shumë të dendura. Në fakt, ato ndonjëherë janë aq të shpeshta, sa quhen stuhi të lëvizjes së syve.

Por ajo që i ka hutuar studiuesit është se kur këta pacientë depresivë zgjohen 5 minuta në episodin e parë të gjumit REM, ata nuk janë në gjendje të shpjegojnë se çfarë po përjetojnë. Kjo mungesë e plotë e kujtimit të ëndrrave në depresion është shfaqur në studim pas studimi, por ka qenë e paqartë nëse është për shkak të hezitimit të pacientëve për të folur me studiuesit apo për shkak të mosformimit dhe përjetimit të vërtetë të ndonjë ëndrre.

Ja ku teknologjia e fundit ka ndihmuar në këtë rast: 

Teknologjia e imazhit të trurit ka ndihmuar për të hedhur dritë mbi këtë mister. Skanimi i pacientëve me depresion gjatë gjumit ka treguar se zonat emocionale të trurit, sistemet limbike dhe paralimbike, aktivizohen në një nivel më të lartë në REM sesa kur këta pacientë janë zgjuar. Aktiviteti i lartë në këto zona është gjithashtu i zakonshëm në gjumin REM tek ata njerëz pa depresion, por të depresuarit kanë aktivitet edhe më të lartë në këto zona sesa subjektet e shëndetshëm të kontrollit. Kjo mund të pritet - në fund të fundit, ndërsa në REM këta individë tregojnë gjithashtu aktivitet më të lartë në zonat e korteksit ekzekutiv, ato që lidhen me mendimin racional dhe vendimmarrjen. Tek kontrollat e individëve pa depresion, nuk e shfaqin këtë aktivitet në studimet e tyre të imazhit të trurit REM. Ky zbulim është interpretuar paraprakisht… ndoshta si një përgjigje ndaj aktivitetit të tepruar në fushat përgjegjëse për emocionet.

Cartwright kaloi gati tri dekada duke hetuar "si një çrregullim i humorit që ndikon në njohjen, motivimin dhe mbi të gjitha gjendjen emocionale gjatë zgjimit shfaqet në ëndrra". Ajo që rezultoi veçanërisht e vështirë ishte të kuptuarit e bazës për këtë kujtim të dobët të ëndrrave gjatë gjumit REM, pasi anti-depresivët e shtypin atë fazë të ciklit të gjumit, por hulumtimet e hershme sugjeruan se vetë kjo shtypje e REM-it mund të jetë mekanizmi përgjegjës për rigjallërimin e të depresionuarve. 

Kjo na çon në qëllimin rregullator të ëndërrimit. Cartwright shpjegon:

Pavarësisht dallimeve në terminologji, të gjitha teoritë bashkëkohore të ëndrrave kanë një fije të përbashkët - të gjitha ato theksojnë se ëndrrat nuk kanë të bëjnë me tema prozaike, jo me leximin, shkrimin dhe aritmetikën, por me emocionin, ose atë që psikologët i referohen si afekt. Ajo që bartet nga orët e zgjimit në gjumë janë përvojat e fundit që kanë një komponent emocional, shpesh ato që ishin negative në ton, por që nuk u vunë re në atë kohë ose nuk u zgjidhën plotësisht. Një qëllim i propozuar i ëndërrimit, i asaj që realizon ëndërrimi (i njohur si funksioni rregullues i humorit i teorisë së ëndrrave) është që ëndërrimi modulon shqetësimet në emocione, duke rregulluar ato që janë shqetësuese. Kërkimi im, si dhe ai i hetuesve të tjerë në këtë vend dhe jashtë saj, e mbështet këtë teori. 

Studimet tregojnë se disponimi negativ rregullohet brenda natës. Mënyra se si arrihet kjo ka pasur më pak vëmendje. Ky bashkim i fragmenteve të reja dhe të vjetra të kujtesës modifikon rrjetin e kujtimeve emocionale që vetëpërcaktojnë, dhe kështu përditëson tablonë organizative që mbajmë për "kush jam unë dhe çfarë është e mirë për mua dhe çfarë jo". Në këtë mënyrë, ëndërrimi shpërndan ngarkesën emocionale të ngjarjes dhe kështu përgatit të fjeturin të zgjohet gati për t'i parë gjërat në një dritë më pozitive, për të krijuar një fillim të ri. Kjo nuk ndodh gjithmonë gjatë një nate të vetme; ndonjëherë duhet të bëhet një riorganizim i madh i perspektivës emocionale të vetë-konceptit tonë - nga gruaja tek e veja ose e martuar me beqar, le të themi, dhe kjo mund të zgjasë shumë net. Ne duhet të kërkojmë ndryshime të ëndrrave brenda natës dhe me kalimin e kohës gjatë netëve, për të zbuluar nëse një ndryshim produktiv është duke u zhvilluar. Në vija shumë të gjera, ky është përkufizimi i funksionit rregullues të humorit të ëndërrimit, një bazë për modelin e ri të mendjes njëzetekatërorëshe që unë po propozoj.

Nga fundi i librit, Cartwright eksploron rolin e gjumit dhe të ëndërrimit në konsolidimin e asaj që ne e quajmë "vetja", me një paralajmërim  tjetër kundër aftësisë vetë-redaktuese të kujtesës:

[Tek] ata që flenë mirë, mendja është vazhdimisht aktive, duke rishikuar përvojën e djeshme, duke renditur se cilat informacione të reja janë të rëndësishme për t'u ruajtur për shkak të spikaturisë emocionale. Ëndrrat nuk janë pa kuptim, as nuk kuptohen më së miri si shprehje e dëshirave fëminore. Ato janë rezultat i ndërlidhjes së përvojës së re me atë të ruajtur tashmë në rrjetet e memories. Por kujtesa nuk është kurrë një kopje e saktë e origjinalit; në vend të kësaj, është një akt i vazhdueshëm krijimi. Imazhet e ëndrrave janë produkt i atij krijimi. Ato formohen nga njohja e modelit midis disa përvojave aktuale të vlerësuara emocionalisht që përputhen me përfaqësimin e kondensuar të kujtimeve të tonifikuara në mënyrë të ngjashme. Këto rrjete bëhen stili ynë i njohur i të menduarit, i cili i jep sjelljes sonë vazhdimësi dhe neve një ndjenjë koherente se kush jemi. Kështu, dimensionet e ëndrrave janë elementë të skemave dhe të dyja përfaqësojnë përvojën e akumuluar dhe shërbejnë për të filtruar dhe vlerësuar inputin e ditës së re. 

Gjumi është një kohë e ngarkuar, duke ndërthurur rrjedhat e mendimit me vlerat emocionale të bashkangjitura, pasi ato përshtaten ose sfidojnë strukturën organizative që përfaqëson identitetin tonë. Një funksion i gjithë këtij veprimi, besoj, është të rregullojë emocionet shqetësuese në mënyrë që të mos prishë gjumin tonë dhe funksionimin e mëvonshëm të zgjimit.

Burimi: Klikoni këtu 

 Përgatiti: Era Baliu, gazetare përgjegjëse e Portalit Shkollor Albas për Kosovën

© Portali Shkollor- Të gjitha të drejtat e rezervuara. Ndalohet kopjimi pa lejen tonë.