Alma Begaj: Epidemia e ngacmimit (bullizimit), fakte, statistika dhe parandalimi

Bullizmi është një epidemi. Është i shfrenuar, i përhapur dhe efektet mund të jenë katastrofike. Ai ndodh në komunitetet tona, në shkollat tona dhe fatkeqësisht, edhe në shtëpitë tona. Statistikat e bullizmit janë tronditëse, të frikshme dhe meritojnë konsideratë serioze dhe veprim të menjëhershëm. Epidemia e ngacmimit, e njohur ndryshe si bullizmi, është një problem serioz shoqëror që prek shumë fëmijë dhe adoleshentë në të gjithë botën. Ky shkrim do të ofrojë disa fakte, statistika dhe sugjerime për parandalimin e ngacmimit.

FAKTE DHE STATISTIKA:

Definicioni: Ngacmimi (bullizmi) është një formë e dhunës verbale, fizike, ose emocionale ndaj një personi tjetër, dhe është shpesh i përshtatur në një mënyrë që të shkaktojë ankth dhe dhimbje të vazhdueshme për personin e ngacmuar.

Grupmosha: Ngacmimi ndodh në të gjitha grupmoshat, por është më i zakonshëm tek fëmijët dhe adoleshentët. Megjithatë, ngacmimi nuk njeh kufij të moshës dhe mund të ndodhë edhe në moshën e rritur.

Format: Ngacmimi mund të jetë verbal (sharje, ofendime, vënie nofkash, shpifje), fizik (goditje, sulme fizike), emocional (izolim, shpërfillje), ose nëpërmjet teknologjisë (cyberbulling).

Ndikimi i bullizmit: Ngacmimi mund të shkaktojë pasoja të rënda psikologjike për individin, duke përfshirë depresionin, ankthin, vetëmohimin, dhe në raste të rënda, edhe vetëvrasjen. Ngacmimi mund të ketë ndikim negativ edhe në performancën shkollore dhe marrëdhëniet shoqërore të të dhunuarit.

Statistikat globale: Statistikat e ngacmimit ndryshojnë nga një vend në tjetrin dhe ndikohen nga faktorë të ndryshëm, por në përgjithësi, mbi 20% e fëmijëve dhe adoleshentëve raportojnë se janë ngacmuar në ndonjë moment të jetës së tyre.

LLOJET E BULLIZMIT

Kur shumica e njerëzve mendojnë për ngacmimin, ata parashikojnë një lloj kërcënimi fizik. Megjithatë, ngacmimi mund të marrë shumë forma të cilat janë po aq të dëmshme emocionalisht dhe psikologjikisht sa edhe frikësimi fizik dhe ngacmimi. Ekzistojnë katër forma të përgjithshme të bullizmit. Kjo perfshin:

FIZIKE – Ngacmimi fizik përfshin frikësim fizik agresiv dhe shpesh karakterizohet nga kërcitje të përsëritura, shtytje, goditje, shkelmime, bllokime ose prekje në ndonjë mënyrë tjetër të papërshtatshme. Edhe pse është forma më e dukshme e ngacmimit, nuk është më e spikatura.

Ngacmimi fizik është i dëmshëm dhe mund të jetë shkatërrues emocionalisht dhe psikologjikisht. Kur një fëmijë ka frikë për sigurinë e tij, ai nuk është në gjendje të fokusohet në jetë dhe të funksionojë normalisht. Pavarësisht nga trauma që shkakton ngacmimi fizik, shumica e fëmijëve nuk e raportojnë atë te një mësues ose te prindërit e tyre. Shenjat e ngacmimit fizik mund të përfshijnë gërvishtje të pashpjegueshme, mavijosje dhe prerje, ose dhimbje koke ose dhimbje barku të pashpjegueshme. Megjithatë, efektet psikologjike të ngacmimit fizik mund të jenë edhe më të theksuara sesa plagët fizike. Fëmijët që janë të tërhequr, përpiqen të përqendrohen ose bëhen antisocial mund të jenë gjithashtu të ngacmuar fizikisht edhe nëse nuk ka ndonjë shenjë tjetër të jashtme.

Nëse mendoni se fëmija ose nxënësi juaj po ngacmohet fizikisht, bisedoni me ta në mënyrë të rastësishme për atë që po ndodh para shkollës, gjatë orës së mësimit, gjatë drekës ose pushimit dhe gjatë rrugës për në shtëpi nga shkolla. Pyetini ata nëse dikush ka qenë ose është i keq për ta. Mbani nën kontroll emocionet tuaja dhe qëndroni të qetë dhe të kujdesshëm në tonin tuaj, ose fëmija juaj mund të mbyllet dhe të mos ju tregojë se çfarë po ndodh.

VERBALE– Ngacmimi verbal përfshin poshtërimin e të tjerëve dhe ngacmimin e tyre duke përdorur fjalë mizore dhe poshtëruese. Ngacmimi verbal përfshin thirrjet me emra, bërjen e komenteve ose shakave raciste, seksiste ose homofobike, fyese, sharje, komente sugjestive seksuale ose gjuhë fyese të çdo lloji. Ngacmimi verbal është një nga format më të zakonshme të bullizmit.

Ngacmimi verbal mund të jetë i vështirë për t'u trajtuar. Mënyra më e mirë për t'u marrë me ngacmimin verbal është të ndërtoni vetëbesimin e fëmijëve. Fëmijët me vetëbesim janë më pak të ndjeshëm ndaj ngacmimit verbal sesa ata që tashmë luftojnë me vetëvlerësimin e dobët dhe imazhin e tyre. Nxënësit duhet të mësohen në klasë që t'i trajtojnë të gjithë me respekt dhe se nuk ka kurrë një justifikim për t'i thënë diçka të keqe ose mosrespektuese dikujt tjetër.

SOCIALE – Ngacmimi social është një formë e zakonshme e ngacmimit mes fëmijëve dhe nxënësve. Ai përfshin përjashtimin nga grupet, përhapjen e thashethemeve dhe tregimeve keqdashëse për të tjerët dhe përgjithësisht largimin ose mospranimin në ndërveprimin shoqëror. Krahas bullizmit verbal, ngacmimi social është një nga format më të zakonshme të bullizmit.

Ngacmimi social mund të jetë një nga format më të vështira të bullizmit për t'u identifikuar dhe trajtuar – por është po aq i dëmshëm sa format e tjera të ngacmimit dhe efektet mund të zgjasin një kohë të gjatë. Fëmijët që ngacmohen në shoqëri mund të pësojnë ndryshime në humor, të tërhiqen dhe të fillojnë të kalojnë më shumë kohë vetëm. Ngacmimi social është më i zakonshëm tek vajzat sesa tek djemtë. Përqendrohuni në ndërtimin e vetëvlerësimit të tyre dhe përfshijini ata në aktivitete jashtëshkollore, si sportet ekipore, muzika, arti dhe aktivitete të tjera ku ata zhvillojnë miqësi dhe të ndërveprojnë me të tjerët.

KIBERNETIKE– Ngacmimi kibernetik është lloji më pak i zakonshëm i ngacmimit, por mund të jetë po aq i dëmshëm sa format e tjera të ngacmimit. Ai përfshin çdo lloj bullizmi që ndodh nëpërmjet internetit ose nëpërmjet medieve elektronike. Llojet më të zakonshme të bullizmit kibernetik përfshijnë:

Ngacmimi i mesazheve me tekst / Ngacmimi me foto/video përmes kamerave të celularit / Ngacmimi i mesazheve me email / Ngacmimi përmes mesazheve të çastit / Ngacmimi në chat room / Ngacmimi përmes faqeve të internetit, etj.

Fëmijët që janë duke u ngacmuar në internet zakonisht kalojnë më shumë kohë në internet ose duke shkruar mesazhe. Ata shpesh frekuentojnë faqet e mediave sociale si Facebook, twitter, WhatsApp, Instagram, Tik-tok, etj. Fëmijët dhe nxënësit që janë ngacmuar në internet shfaqin të njëjtat karakteristika si fëmijët që ngacmohen fizikisht, verbalisht ose socialisht. Ata mund të bëhen të tërhequr, të shqetësuar, të largët ose të duan të qëndrojnë në shtëpi dhe larg nga shkolla.

Ngacmimi kibernetik mund të ndodhë 24 orë në7 ditë, kështu që mënyra më e mirë për të luftuar bullizmin kibernetik është monitorimi i përdorimit të internetit dhe kufizimi i kohës së shpenzuar në faqet e internetit të mediave sociale. Kur ngacmimi kibernetik përfshin kërcënime për dhunë ose përmbajtje të qartë seksuale, duhet të përfshihet zbatimi i ligjit. Në këtë rast, në Shqipëri, funksionon numri pa pagesë 116111 https://alo116.al/

KU NDODH BULLIZMI?

Shumica e ngacmimeve ndodhin në shkollë, jashtë në mjediset e shkollës, gjatë pushimit ose pas shkollës, dhe në rrugën drejtshtëpi-shkollë-shtëpi - ose kudo tjetër ku nxënësit ndërveprojnë pa mbikëqyrje. Ngacmimi mund të ndodhë edhe në shtëpi midis vëllezërve e motrave ose në komunitetin ku mblidhen fëmijët. Ngacmimi kibernetik ndodh online dhe nëpërmjet pajisjeve të komunikimit dixhital.Sipas një studimi statistikisht domethënës, nxënësit e moshës së shkollës së mesme përjetuan ngacmim në terren, në shkolla, në vendet e mëposhtme:

Klasë (29%); korridor (22%); tualete (20%);oborr (19%);drekë/kafeteri (18%); palestër (6%); shesh lojërash pushimi (6%).

ÇFARË MUND TË BËJMË PËR T'I BËRË SHKOLLAT MË TË SIGURTA?

Ballafaqimi me ndjenjat e sigurisë së shkollës dhe veçanërisht adresimi i bullizmit në shkollë, kërkon një qasje të shumëanshme. Një nga hapat e parë në parandalimin e bullizmit është mësimi i nxënësve rreth tij dhe diskutimi se cilat janë të drejtat e tyre në shkollë. Ka shumë mënyra për ta bërë këtë. Interneti dhe biblioteka mund të përdoren nga studentët për të hulumtuar bullizmin, si duket, si ta parandaloni atë dhe si të përgjigjeni. Prezantimet në mbarë shkollën dhe diskutimet në klasë mund të përdoren si një mjet për t'i mësuar nxënësit se sa i keq mund të jetë ngacmimi.

Është gjithashtu e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për klimën e shkollës dhe se si ndihen nxënësit për të shkuar në shkollë. Për këtë arsye, duhet që drejtuesit e IA-së të kryejnë herë pas here një vëzhgim dhe vlerësim në mbarë shkollën. Këto vëzhgim/vlerësime mund të variojnë në frekuencë dhe në kohë që vlerësimi të kryhet me saktësi. Një studim i thjeshtë mund të jetë në gjendje të kuptojë ndjenjat e frikës që qarkullojnë nëpër shkollë. Drejtuesit madje mund të jenë në gjendje të zbulojnë pikat e nxehta përreth shkollës ku po ndodh ngacmimi nëse u kërkojnë nxënësve të japin informacion për pjesët e shkollës ku ata ndihen të pasigurt. Megjithatë, ndalimi i ngacmimit shkon përtej asaj që ndodh brenda murit të një shkolle. Është gjithashtu e rëndësishme që mësuesit, oficerët e sigurisë në shkolla, punonjësit socialë ose psikologët shkollorë si dhe drejtuesit, të angazhohen me prindërit dhe komunitetin përreth. Është e rëndësishme t'u drejtoheni prindërve për të diskutuar se çfarë po ndodh në shkollë dhe çfarë mund të bëjnë për të ndihmuar.

10 HAPA PËR TË LUFTUAR DHE PARANDALUAR NGACMIMIN

Bullizmi po kthehet në një epidemi. Pra, si ta ndalojmë atë? Ka pasur shumë sugjerime gjatë viteve të fundit, megjithatë ngacmimi është ende në rritje. Më poshtë janë 10 hapa bazë, por të provuara, që mund të ndërmerrni për të luftuar dhe parandaluar ngacmimin në shkollë, komunitet dhe madje edhe në shtëpi.

Hapi 1 - Jini të vetëdijshëm dhe kushtojini vëmendje.

Hapi i parë dhe më i rëndësishëm për të luftuar dhe parandaluar bulizmin është të jesh i vetëdijshëm se ai është një problem dhe duhet t'i kushtosh vëmendje shenjave paralajmëruese. Prindërit dhe mësuesit duhet të dinë shenjat paralajmëruese dhe t'i kërkojnë ato në mënyrë proaktive. Shenjat më të zakonshme paralajmëruese se ngacmimi po ndodh dhe mund të jetë një problem, përfshijnë lëndime të pashpjegueshme fizike si: prerje, gërvishtje ose mavijosje, një ndryshim në zakonet e të ngrënit, ankth dhe frikë nga ndjekja e shkollës, shmangia e situatave sociale dhe të qenit i tërhequr, i larguar ose i izoluar. Megjithatë, shumë nxënës që po ngacmohen përpiqen të fshehin faktin që po ndodh. Për këtë arsye, prindërit dhe mësuesit duhet të angazhojnë nxënësit në veprimtari ditore, të inkurajojnë bisedën e hapur dhe t'i kushtojnë vëmendje të madhe.

Hapi 2 - Njihuni me problemin dhe asnjëherëmos e injoroni atë.

Ngacmimi po ndodh në çdo shkollë fillore, të mesme të ulët dhe shkollë të mesme, madje dhe po përkeqësohet. Ngacmimi është jashtëzakonisht i dëmshëm për mirëqenien emocionale, fizike dhe psikologjike të personit që ngacmohet dhe atyre që e shohin atë. Ajo shkakton efekte të menjëhershme dhe të qëndrueshme. Nuk është kurrë i padëmshëm. Kurdoherë që një nxënës ndihet paksa i kërcënuar – edhe nëse duket si ngacmim i padëmshëm – merreni seriozisht, sigurojeni fëmijën që po ngacmohet se jeni aty për të dhe se incidenti duhet të trajtohet.

Hapi 3 - Vepro menjëherë.

Kur e kuptoni se dikush po ngacmohet, bëni diçka menjëherë. Mos mbani kurrë qëndrimin "fëmijët mbeten fëmijë" ose "nuk është një punë e madhe". Po, fëmijët do të mbeten fëmijë, por ngacmimi, në çdo formë, është një punë shumë e madhe. Ngacmimi mund të ndjekë fëmijët për gjithë jetën si një traumë. Nëse nuk jeni i sigurt se po ndodh ngacmimi, ndërhyni gjithsesi dhe kujtojuni nxënësve me mirësjellje sjelljen e duhur, respektoni dhe edukoni. Nëse jeni mësues, referojuni gjithmonë politikës kundër ngacmimit në shkollën tuaj.

Hapi 4 - Qëndroni të qetë dhe në kontroll.

Ndërhyni, por mos u përfshini. Mos filloni të grindeni me nxënësit. Jini të respektueshëm dhe tregojuni atyre se çfarë është sjellja e duhur nëpërmjet shembullit tuaj. Nëse ka ndodhur ngacmimi fizik, sigurohuni që askush të mos lëndohet. Dërgoni dëshmitarët në rrugën e tyre dhe çojini nxënëait e përfshirë në ngacmim në një vend mëtë përshtatshëm.

Hapi 5 - Mos u përpiqni t'i zgjidhni gjërat në vend.

Përpara se të përpiqeni të kuptoni se çfarë ndodhi, ndani të gjithë të përfshirët në situatën e krijuar - duke përfshirë dëshmitarët - në një vend të sigurt ku mund të flitet me ta personalisht. Mos lejoni nxënësit e përfshirë në situatëtë flasin me njëri-tjetrin dhe mos filloni të pyesni dëshmitarët se çfarë panë në vendin e ngjarjes. Largimi i të gjitha palëve të përfshira në një vend të sigurt, ku mund të merren vetëm në pyetje, do të sigurojë që ata të mund të tregojnë anën e tyre të historisë pa u shqetësuar për atë që mendojnë ose thonë nxënësit e tjerë.

Hapi 6 - Mos u përpiqni të zgjidhni ngacmimin në vend.

Për hir të nxënësit që po ngacmohej dhe dëshmitarëve, është e rëndësishme që bullizmi të trajtohet me përgjegjësi dhe sipas politikës kundër bullizmit të shkollës. Ta bësh ngacmuesin të kërkojë falje aty për aty, dhe ta bësh personin që u ngacmua të shtrëngojë duart me dhunuesin dhe të “qetësohet situata”, thjesht e inkurajon dhunuesin dhe i bën të tjerët të ndihen të pambrojtur në mënyrë të përsëritur nga dhunuesi. Çdo ngacmim duhet të trajtohet nga autoriteti i duhur dhe pasojat duhet të administrohen në përputhje me politikën e shkollës kundër bullizmit. Çdo gjë më pak, nuk do të parandalojë dukuritë e ardhshme dhe nuk do t'i ndihmojë nxënësit të ndihen të mbrojtur dhe të sigurt.

Hapi 7 - Dëshmitarët duhet të mbajnë përgjegjësi.

Kushdo që inkurajon ngacmimin, ose nxit një ngacmues, duhet të mbajë përgjegjësi. Nxënësit kanë përgjegjësinë të ndalojnë bullizmin dhe/ose ta raportojnë atë menjëherë. Nxënësit duhet të mësohen se çdo formë ngacmimi është e papranueshme dhe ata duhet t'i raportojnë menjëherë një të rrituri ose mësuesi çdo incident ngacmimi.

Hapi 8 - Mos e gjykoni me nxitim.

Sigurohuni që të dëgjoni të gjitha anët e një historie përpara se të arrini në ndonjë përfundim ose gjykim. Mund të ndodhë që personi që duket se është ngacmuesi mund të jetë në fakt nxënësi i ngacmuar që hakmerret kundër dhunuesit. Në disa raste, personi që bërtet për ndihmë mund të jetë në të vërtetë ngacmuesi. Ose një incident mund të jetë thjesht rezultat i një gjendjeje emocionale, psikologjike ose mjekësore. Mbani një mendje të hapur dhe mos bëni asnjë supozim. Prisni që të gjitha historitë të tregohen dhe të gjitha faktet të dalin, përpara se të bëni një gjykim.

Hapi 9 - Kërkoni ndihmë profesionale nëse është e nevojshme.

Nëse një incident ngacmimi është përtej nivelit tuaj të rehatisë ose fushës së ekspertizës, mos hezitoni të kërkoni shërbimet e një profesionisti ose një kolegu me më shumë përvojë. Mos jepni këshilla nëse nuk jeni të sigurt se çfarë këshille të jepni. Mund të jetë një ide e mirë t'i referoni nxënësit e përfshirë në ngacmim te drejtori, mjeku/infermieri, psikologu i shkollës, kujdestari që ushtron të drejtën prindërore, punonjësi social, apo edhe një oficer i zbatimit të ligjit.

Hapi 10 - Trajnohuni se si të trajtoni situatat që përfshijnë ngacmim.

Nëse jeni mësues, kujdestar i ligjshëm i fëmijës ose dikush tjetër që punon në një kapacitet profesional me nxënësit, ju duhet të mësoni metodat e duhura për trajtimin e bullizmit.

NË PËRFUNDIM

Është e qartë se ngacmimi (bullizimi) mund të jetë një problem masiv. Ende prek aq shumë nxënës, saqë lë një ndikim negativ në shkollat tona. Notat e nxënësve fillojnë të bien dhe vetë nxënësit ndalojnë së shkuari fare në shkollë. Megjithatë, shkollat mund ta adresojnë këtë duke mbledhur të dhëna për atë që po ndodh brenda ambjenteve të tyre. Mund të krijohen partneritete me anëtarët e komunitetit që i frymëzojnë nxënësit për sjellje më të mirë ose i frymëzojnë ata të gjejnë ndihmë kur kanë nevojë. Duke adoptuar strategji të shumta ndaj bullizmit, shkollat mund të pozicionohen në atë mënyrë që të merren me bullizmin përpara se ai të ketë rezultuar në ndonjë formë tragjike.

Përgatiti: Alma Begaj

Mësuese Histori-Gjeografi AML

Durrës