Pesë mënyra për të ndihmuar fëmijët me probleme

Sjellja e mbarpshtë e një fëmije shpesh është shenjë se diçka nuk po shkon mirë me fëmijën tuaj ndaj prindërit, mësuesit priren që t'i ndëshkojnë. Por, ndëshkimi nuk është forma më e mirë për të gjetur zgjidhje.

Mënyrat për të ndihmuar fëmijët me probleme:

"Një njeri, duke pushtuar veten arrin suksesin maksimal." Kështu shkroi filozofi Platon, duke futur kështu idenë se karakteri është ndërtuar mbi vetëkontroll.

Për shumë kohë koncepti i "vetëkontrollit" është marrë i mirëqenë dhe ka modeluar thellësisht mënyrën se si ne mendojmë për sjelljen, duke përfshirë atë të fëmijëve tanë. Por, me kalimin e kohës  është kuptuar se në vend që të duhet më shumë vetëkontroll, fëmijët tanë kanë nevojë për vetë-rregullim më të mirë - një mënyrë për të kuptuar dhe menaxhuar stresin dhe energjinë e tyre - në mënyrë që të kenë sukses në jetë.

Çfarë është vetë-rregullimi? 

Vetërregullimi ka të bëjë me njohjen kur jemi të stërngarkuar, duke identifikuar burimet tona të stresit, duke ulur intensitetin e tyre, gjetjen e vendeve të qetësisë, dhe mënyrat e mësimit për të pushuar dhe për t'u shëruar. Kuptimi i dallimit midis vetë-rregullimit dhe vetëkontrollit është thelbësor për të kuptuar se si të ndihmojmë fëmijët tanë.

"Unë kam parë qindra fëmijë dhe prindërit e tyre në cilësinë time profesionale dhe kurrë nuk kam parë një fëmijë të keq" shprehet psikologu. "Çdo fëmijë, kur takohet me mirëkuptim dhe durim, mund të udhëhiqet përgjatë një trajektore që çon në një jetë të pasur dhe kuptimplote. Por stereotipet e "fëmijës së vështirë" shumë shpesh i ngjyrosin pikëpamjet tona, ashtu si dhe ëndrrat, frustrimet dhe ankthet që vuajmë si prindër. Kur japim gjykime negative për fëmijët, ne gabimisht po zhvendosim fajin tek ta, për emocionet tona dhe pasiguritë mbi "natyrën" e fëmijëve tanë".

Kjo do të thotë që fëmijët që reagojnë me armiqësi ka të ngjarë të tregojnë shenjat e jashtme të një përvoje të brendshme, si pasojë e mbingarkesës së stresit. Reagimi i prindit ndaj stresit të fëmijës është i rëndësishëm për aftësinë e mëvonshme të tyre për të vetë-rregulluar, duke filluar që nga vitet e para të jetës së tyre. Prindërit duhet të luajnë një rol të ngushtë dhe edukues me fëmijët e tyre dhe të përfitojnë nga "ndërthurja" - kanali i përbashkët intuitiv i komunikimit, i cili mbahet nga prekja, vështrimi i përbashkët, zëri dhe më së shumti përjetimi i emocioneve të përbashkëta. Kjo i ndihmon fëmijët të përballojnë stresorët në jetën e tyre.

Sigurimi i kujdesit të ngrohtë dhe ushqyes në fillim të jetës mund të ndihmojë në menaxhimin e stresit. Por kjo nuk do të thotë që prindërit janë përgjegjës vetëm për aftësinë e fëmijës së tyre për t'u përshtatur. Madje edhe fëmijët që kanë patur prindër shumë të vëmendshëm, mund të përballen me probleme që kanë të bëjnë me vetë-rregullimin. Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të kuptojmë se si funksionon dhe se si ne mund të ndihmojmë prindërit.

Këto janë hapat  që mund të ndihmojnë prindërit të menaxhojnë sjelljet problematike ose ankthin e fëmijëve të tyre në mënyrë më efikase:

1. Të kapësh momentin kur fëmija është i mbingrkaur

Një pjesë e madhe e punës suaj si një prind përfshin të mësuarit se si të kuptoni sjelljet e fëmijëve tuaj, të cilat i shikoni si shqetësuese apo irrituese. Është shumë e rëndëishme të shangni etiketimet ndaj fëmijës suaj. Nëse i dëgjoni fëmijët tuaj me kujdes, dhe i shikoni me kureshtjen për të mësuar më shumë rreth tyre, do bëni hapin e parë dhe ndoshta më të rëndësishmin drejt vetë-rregullimit.

2. Identifikoni stresorët në jetën e fëmijëve tuaj. 

Stresi tek fëmijët shpesh përfshin zhgënjime në marrëdhëniet e tyre, në shkollë dhe në aktivitete të tjera. Por stresi gjithashtu mund të ketë edhe burime biologjike. Për shembull, disa fëmijë mund të shqtësohen nga zhurmat dhe kjo mund të shkaktojë probleme të vazhdueshme në jetën e tyre. Pritja, nga ana tjetër mund t'u shkaktojë mërzi. Stresorët mund të vijnë nga shumë burime - nga fusha biologjike, emocionale, njohëse dhe sociale - prandaj është e rëndësishme të merren në konsideratë të gjitha këto. Megjithëse mjedisi ynë mund të jetë tepër stresues për fëmijët tanë, shpesh nuk na jepet informacion që mund të na alarmojë për këtë fakt. Ne, ose ata mund të vazhdojmë sikur nuk ka rëndësi. Kjo nuk do të thotë që në mënyrë të pavullnetshme, stresi nuk ka ndikim tek ta. Prindërit duhet të gjejnë mënyrën e duhur e të sjellurit, duke kuptuar stresorët e fëmijës, duke krijuar një rutinë, si dhe duke mos iu shmangur ayre. Reagimi përmes zemërimit apo gjykimit është i gabuar.  Në vend të kësaj, përpiquni të dëgjoni dhe me qetësi pohoni atë që duket se po ndodh me fëmijën tuaj.

3. Ulni stresorët

Është e mahnitshme se sa thjesht reduktimi i burimeve të stresit mund të ndryshojë shpejt sjelljen e një fëmije. Nëse një fëmijë është i ndjeshëm ndaj zhurmave, është mirë që mësuesi të shmangë tonet e larta të zërit. Nga raste konkrete të vëzhguara është parë se sjellja e fëmijës ka ndryshuar ndjeshëm, kur mësuesi e ka kuptuar dhe është treguar më i kujdesshëm. Mjerisht, disa fëmijë të tjerë duhet durojnë  gjykimin, të komunikuarit përmes zërave të ngritur dhe shprehjeve të ngurtësuara të fytyrës. Pasi të jenë identifikuar burimet e stresit, është shumë më e lehtë që t'i ndihmoni fëmijët t'i shmangin ato, ose t'i zbusin, duke i thënë një fjalë të mirë, duke i përgëzuar për një arritje, duke i dhënë një përqafim, duke u treguar tolerantë, duke i kuptuar më shumë, duke mos përdorur tone dhe fjalë të ashpra. Të mësuarit si të lehtësojmë stresin tonë mund të na ndihmojë të vetë-rregullojmë emocionet tona.

4. Ndihmoni fëmijët tuaj të gjejnë strategji qetësuese.

Ne të gjithë kemi nevojë për strategji për zvogëlimin e tensionit dhe rimbushjen e energjisë. Fillimisht, mund t'i ndihmoni me mënyra shumë të thjeshta, teknika relaksuese, të cilat ndikojnë në qetësinë e tyre të brendshme, si: një shëtitje në natyë, kaloni kohë me ta duke i shoqëruar në aktivitetin e preferuar etj.

5. Merrni një perspektivë afatgjatë

Kur ndihmoni fëmijët tuaj të gjejnë strategji të vetë-rregullimit, kini kujdes çfarë konsideroni qetësi. Për shembull, një fëmijë mund të jetë i qetë kur luan video-lojëra. Mirëpo, truri i tyre mund të jetë duke prodhuar shumë hormone të stresit, pavarësisht se në pamje të parë ata mund të duken shumë të qetë dhe të angazhuar në lojërat e tyre. Strategjia juaj nuk duhet të jetë thjesht gjetja e një strategjie për të lehtësuar jetën e fëmijës suaj në një periudhë afatshkurtër, por ta bëni jetën më të lehtë dhe më produktive në periudha afatgjata (duke i ndihmuar ata të përballojnë stresin në mënyrë qetësuese). 

Pas pesë hapave të vetë-rregullimit nuk garantohet që fëmija juaj papritmas do të ndalojë irritimin ose frustrimin, por mund të ndihmojë në parandalimin e disa vuajtjeve të panevojshme. Hulumtimi ynë ka treguar se ndjekja e këtyre hapave është një mënyrë e fuqishme për fëmijët që të ndryshojnë sjelljen e tyre. Kur fëmijët tuaj shohin se i kuptoni me të vërtetë dhe se jeni të përkushtuar për të bërë atë që mundeni për të ndihmuar, do të shikoni sesi do të përmirësohet ndjeshëm marrëdhënia juaj me ta.

(Përshtati P. Shtini, Portali Shkollor)