Idetë që ndryshuan arsimin dhe mësimdhënien

Nuk është e lehtë të kuptojmë se si t’i rritim fëmijët, veçanërisht nëse të gjithë rreth jush ju japin këshilla kontradiktore. Edhe pikëpamjet e mësuesve të mëdhenj dhe të psikologëve mund të jenë të ndryshme. Por prapë, të gjitha shkollat alternative besojnë se nëse u jepni fëmijëve liri dhe i vlerësoni si individë, ata do të rriten për të qenë të sigurt dhe të lumtur. Ju nuk duhet të qëndroni vetëm në një qasje arsimore. Kemi mbledhur rekomandime nga mësuesit dhe shkencëtarët të cilët kanë punuar në sistemet arsimore për t’u siguruar që fëmijët të rriten duke qenë njerëz plotësisht funksionalë, të cilët mund të ndërtojnë marrëdhënie të forta familjare.

SISTEMI MONTESSORI, I KRIJUAR NGA MARIA MONTESSORI

Maria Montessori ishte gruaja e parë në Itali që mbaroi shkollën mjekësore ku merrej me fëmijë të sëmurë. Montessori u nominua për çmimin Nobel disa herë dhe qasja e saj edukative është ende popullore sot në shumë vende.

Pikëpamjet e Maria Montessori:

• Një fëmijë meriton respekt, kështu që kërkesat e sjellshme janë më të mira se urdhrat.

• Mos i shikoni fëmijët nga lart. Mundohuni t’i shikoni ato në mënyrë që sytë tuaj të jenë në të njëjtin nivel.

• Bëjini fëmijës tuaj një karrige dhe një tavolinë që është e mirë për lartësinë e tyre, varëse për rrobat e tyre, në mënyrë që ata t’i varin vetë gjërat e tyre. Ata do të jenë të lumtur në këtë lloj mjedisi.

• Mos bëni gjëra që fëmijët mund të bëjnë për veten e tyre.

• Nëse ndëshkoni një fëmijë për çdo gabim, ata do të ndjehen fajtorë për gjithçka.

• Nëse i mbështetni fëmijët tuaj dhe ua lejoni të shprehin ndjenjat e tyre, ata do të rriten me besim.

• Lëreni fëmijën tuaj të ju ndihmojë me punët e shtëpisë.

• Mundohuni të mos blini lodra plastike. Materialet natyrore janë më të mira.

Psikologu italian Loris Malaguzzi u paraqit me këtë vëzhgim shumë të bukur: një fëmijë mund të flasë njëqind gjuhë, që do të thotë që fëmijët mund të flasin me botën dhe të shprehin mendimet e tyre në mënyra të ndryshme: përmes vizatimeve, këndimit, lojërave.

Por të rriturit shpesh përpiqen t’i heshtin 99 gjuhët. Prindërit duhet të dëgjojnë fëmijët e tyre dhe t’u mësojnë atyre të përdorin këto “gjuhë” në jetën e përditshme.

Idetë kryesore të Malaguzzi:

• Nuk ka një gjë të tillë si një përgjigje e gabuar – ka pikëpamje të ndryshme. Mos u thoni fëmijëve se ata gabohen për diçka. Pyetni ata pse ata mendojnë në këtë mënyrë dhe tregojuni atyre për një mënyrë tjetër të të menduarit.

• Para se të shpjegoni diçka, kërkoni fëmijën tuaj nëse ata tashmë e dinë për këtë. Nëse u tregoni atyre gjërat që tashmë i dinë, ata do ta humbasin interesin dhe nuk do të dëgjojnë. Ashtu si të rriturit.

• Bëni më shumë pyetje që kërkojnë përgjigje të hollësishme. Në këtë mënyrë, fëmijët do të mësojnë të mendojnë dhe të shprehin mendimet e tyre.

• Lëreni fëmijën tuaj të zgjedhë më shpesh. Për shembull, çfarë duan të veshin dhe ngjyrën e çantës së shpinës që duan.

EDUKIMI WALDORF, I KRIJUAR NGA RUDOLF STEINER

Ideja e shkollës së Waldorf është që të rrisë një person të sigurt që e do punën dhe mund të zbulojë aftësitë kreative në vetvete. Nuk ka nota dhe teste në këto shkolla, por ata i kalojnë provimet ashtu si edhe studentët nga shkollat e rregullta.

Idetë e Rudolf Steiner:

• Nuk ka asnjë libër që mund t’u mësojë prindërve të komunikojnë me fëmijët. Çdo fëmijë është unik, kështu që ju duhet të jeni në gjendje të trajtoni çdo fëmijë ndryshe.

• Tregime interesante mund të mësojnë një fëmijë më mirë se kapitujt e mërzitshëm në libra.

• Fëmijët duhet të kalojnë më shumë kohë jashtë: mësojnë të vëzhgojnë, të shohin bukurinë dhe të jetojnë në harmoni me botën.

• Lodra të thjeshta, si kube prej druri, zhvillojnë më mirë imagjinatën.

• Ritualet e thjeshta të përditshme ndihmojnë fëmijët të ndihen të sigurt dhe u mësojnë atyre të organizohen. Kjo është arsyeja pse çdo ditë duhet të fillojë duke përsëritur poezi.

SHKOLLA SUMMERHILL, E KRIJUAR NGA ALEXANDER NEILL

Britanikët e kanë quajtur këtë shkollë “të diskutueshme”. Studentëve u lejohet të mos studiojnë dhe nuk janë as të detyruar të ndjekin mësimet. Mesatarisht, fëmijët shpenzojnë 3 muaj duke mos bërë asgjë dhe pastaj fillojnë të ndjekin mësimet. Përveç lëndëve të njohura, në Summerhill, studentët mund të mësojnë të punojnë me Photoshop, të rritin bimë, të bëjnë truket magjie dhe të fitojnë aftësi të tjera të dobishme.

Këndvështrimet e Alexander Neill:

• Kur i themi “jo” një fëmije, fëmija fillon duke thënë “jo” në jetë.

• Një fëmijë i vështirë është një fëmijë i pakënaqur që nuk mund të gjejë paqe me botën ose me veten e tyre.

• Prindërit e “fëmijëve të vështirë” duhet të ulen për një minutë dhe me ndershmëri t’u përgjigjen këtyre pyetjeve: “A i jap përkrahje fëmijës tim?” Dhe “A u besoj atyre?”

• Ajo çfarë duhet të bëjë një fëmijë është të jetojë jetën e tyre, jo një jetë që prindërit ose mësuesit e tyre planifikojnë për ta.

• Fëmijët nuk duhet të përshtaten në një shkollë, por shkollat duhet t’u përshtaten fëmijëve.

• Njerëzit kanë nevojë për liri. Të jesh i lirë dhe të bësh çdo gjë që dëshiron janë gjëra të ndryshme.

• Prindërit shpesh përpiqen t’i trembin fëmijët me pasoja të frikshme për gabimet e tyre. Por është më mirë t’i mësojmë fëmijët që të mos kenë frikë nga asgjë.

INSTRUMENTALIZMI, I KRIJUAR NGA JOHN DEWEY

Në SHBA, Dewey quhet “babai i edukimit progresiv”. Ai besonte se thelbi i shkollës është të mësojë një fëmijë për të gjetur rrugën e vet nga çdo situatë duke mësuar të përshtatet me mjedisin. Prandaj fëmijët duhet të mësohen të bëjnë detyra specifike në vend që tl marrin njohuri abstrakte nga librat.

Pikëpamjet e Dewey mbi arsimin:

• Fëmijët duhet të bëjnë diçka në vend që të mësojnë diçka. Veprimi do të çojë në rezultate.

• Mos i bëni fëmijët të kenë turp për dështimet e tyre. Dështimet na ndihmojnë të bëhemi më të mirë.

• Të gjitha zbulimet e mëdha shkencore u bënë sepse dikush nuk kishte frikë të përdorte imagjinatën e tyre.

METODA CÉLESTIN FREINET

Freinet hapi shkollën e tij në moshën 24 vjeçare. Ai ndihmoi fëmijët me vonesa në zhvillim. Shkolla e tij nuk kishte ndonjë libër apo detyrat e shtëpisë, por studentët e tij arritën rezultate të jashtëzakonshme dhe u zhvilluan dhe u arsimuan plotësisht.

Idetë kryesore të Freinet:

• Aktiviteti më i këndshëm mund të bëhet torturë nëse jeni i detyruar ta bëni atë.

• Një dënim është poshtërues për ndëshkuesin dhe atë që ndëshkohet.

• Sa më herët fëmijët mësojnë të bëjnë punë familjare të rregullta, aq më të sigurt ata bëhen në të ardhmen.

• Në vend të ndalimeve dhe dënimeve, duhet të bisedoni me fëmijët. Fëmijët duhet të jenë në gjendje të shohin se votimi i tyre ka rëndësi.

Cilat ide duken të rëndësishme dhe të vlefshme për ju? A keni sekretet tuaja për mënyrën e rritjes së fëmijëve? Na tregoni në seksionin e komenteve më poshtë!

(Parajsa Shtini; Portali Shkollor)