Jeta në Shkodër ka ekzistuar rreth 5 mijë vite më parë

“Jeta në Shkodër ka ekzistuar rreth 5 mijë vite më parë” ky është zbulimi më i fundit i arkeologëve pas gërmimeve të kryera në këtë qytet. Kjo vërtetohet nga objektet e gjetura nga grupi i arkeologëve të cilët kryejnë gërmime prej 10 vitesh në Shkodër. Grupi përbëhet nga 15 arkeologë shqiptarë dhe polakë.

Zona arkeologjike përreth kalasë “Rozafa” është përfshirë në një projekt të rëndësishëm për zbulimin e vlerave që mbart ky territor i lashtë. Në shekullin e II-të para Krishtit, mbreti ilir Genti e bëri kryeqytet këtë vend.

Një seksion origjinal i vetquajtur “Muret Shumë të Mëdha” janë bërë me shpejtësi dhe datojnë në periudhën e shekullit të IV-t apo më herët, në shekullin e III-të para Krishtit.

Mbishkrimi unik tregon të dhëna të reja rreth statusit politik të Shkodrës dhe organizimin e provincës në shekullin e III-të pas Krishtit. Mbishkrimi përbëhet nga dy gurë të zbuluar së bashku, njëri prej të cilëve me një shtesë dygjuhësore, greke dhe latine, mbishkrim i shtuar në periudhën romake të vonë.

Një fragment i një varrimi të hershëm mund të merret si dëshmi e romanizimit të shpejtë të provincës. Nga ana tjetër, një bazë nën një statujë të një qytetari shkodran, Memmius Lulius konfirmoi për herë të parë statusin e qytetit si koloni romake, në të njëjtën kohë, ajo dha informacione mbi organizimin e ushtrisë romake në atë periudhë.

Pasuria e shtëpive romake u zbulua më herët në qytet, ndoshta e pajisur me një sistem hypocaust (ngrohje nga poshtë) dhe zbukuruar me ngjyra mermeri gërshetuar me stukime në mure, të cilat ishin të dobishme në rindërtimin e lashtësisë së qytetit.

Venedikasit dominuan në fillim të shekullit të XV-të. Në vitin 1479, ushtria osmane rrethoi qytetin dhe e mori atë pas përleshjeve të dhunshme. Ajo qëndroi nën pushtimin e saj deri në vitin 1912.

Të dhëna të tjera të rëndësisshme janë mbledhur gjithashtu nga historia mesjetare e Shkodrës.

Duke gjykuar repertorin e pasur në tryezë, pasurinë veneciane dhe më vonë atë osmane, një pjesë e gërmimeve thonë se këtu ka qenë kulla qëndrore. Grumbullimi i monedhave dhe depozitimi në qeramika të vjetra, një rrjet kanalesh, ndërtesa që funksiononin si zdruktari, një hamam i veçantë apo vaskë, të gjitha ndërtojnë një pamje të Shkodrës mesjetare si një qytet i pasur dhe i begatë.

Ka edhe disa gjetje të vogla, por shumë interesante, si farmaci nga shekulli i XVII-të, zbulim i cili përfshin elemente të një ekuilibri të anijeve që shërbenin për mjekësi, duke përfshirë një metal unik si Pyxis me përmbajtje thyriacum, një antidot i njohur tashmë në antikitet, të importuara në Shkodër nga një farmaci e famshme në Venecia.

Çështja mbrojtjes së murit të vjetër u zgjidh gjithashtu. Struktura ishte pjesë e fortifikimeve të shekullit të XV-të ndërtuar nga ushtria e sulltanit gjatë rrethimit të Shkodrës. Gërmimet zbuluan edhe një pjesë të minierës së lashtë.

Gërmimet e arkeologëve shqiptarë e polakë parashikohet që të vijojnë çdo vit në muajt prill-maj, deri në vitin 2020.

Ekipi i arkeologëve dhe studiuesve

Puna në terren është drejtuar nga Saimir Shpuza, ndërsa ekspedita polake ka punuar nën drejtimin e prof. Piotr Dyczek i qendrës kërkimore të Antikitetit në Evropën Jug-Lindore.

Qëllimet afatgjata të këtij projekti synojnë investigimin e Shkodrës së lashtë. Të dyja palët e qendrave kërkimore kanë bashkëpunuar dhe kanë arritur rezultate të dobishme për disa vjet: nga pala shqiptare nga drejtuesit e Institutit të Arkeologjisë L. Përzhita dhe I. Gjapali dhe nga pala polake, rektorët e Universitetit të Varshavës Prof. M. Palys dhe ambasadorët e Republikës Polake në Tiranë, I. Tatarzyńska dhe M. Jeziorski. 

Gërmimet në këtë zonë arkeologjike janë mundësuar nga një marrëveshje 5-vjeçare mes Ministrisë së Turizmit, Institutit të Arkeologjisë dhe Universitetit të Varshavës.